Bệnh Zona thần kinh, hay còn được gọi là Shingles trong tiếng Anh, là kết quả của sự tái hoạt động của virus herpes zoster (varicella-zoster virus hoặc VZV). Virus này cũng chính là tác nhân gây ra bệnh thủy đậu. Virus thủy đậu trú ngụ trong cơ thể ở trạng thái ngủ bên trong các dây thần kinh cảm giác. Trong một số trường hợp, đến một thời điểm nào đó virus sẽ “thức giấc” và di dọc theo dây thần kinh cảm giác vào da và tạo ra những mảng phát ban gây đau mà người ta thường gọi là bệnh Zona thần kinh.
Bệnh Zona trong tiếng Anh là Shingles có xuất xứ từ tiếng Latin và Pháp mang nghĩa là dây đai, thắt lưng, phản ánh đúng tính chất phân bố của các dải phát ban. Các dải này thường chỉ ở 1 bên của cơ thể và ở khu vực chi phối của 1 dây thần kinh cảm giác đơn độc.
Tất cả những người đã từng bị bệnh thủy đậu hoặc đã từng tiêm vaccine đều có thể nhiễm Herpes Zoter gây ra bệnh Zona. Người lớn tuổi, những người bị ung thư, HIV hoặc người đã từng cấy ghép mô nên bị giảm sức đề kháng chống lại nhiễm trùng, vì thế dễ bị bệnh Zona hơn. Đa số những người bị Zona đều khỏe mạnh. Không cần phải sử dụng những xét nghiệm đặc hiệu nếu như hệ miễn dịch của bạn còn tốt.
Các triệu chứng ban đầu của bệnh zona thần kinh thường là đau rát ở một bên cơ thể, sau đó nổi mụn nước.
Bệnh Zona thần kinh thường xảy ra ở nửa cơ thể, chẳng hạn ở 1/2 mặt, 1/2 trán, 1/2 thân mình, 1/2 tứ chi. Trước khi nổi thương tổn, người bệnh thường có cảm giác khó chịu nóng rát tại chỗ, sau đó 1 đến 2 ngày xuất hiện mảng đỏ và nhanh chóng xuất hiện nhiều mụn nước to nhỏ mọc từng chùm, lúc đầu chứa chất dịch trong sau thành đục, khoảng vài ngày sau có thể xuất hiện thêm vài vùng khác ở một bên cơ thể.
Trong vài ngày, mụn nước vỡ, khô đóng mài sau đó thành sẹo trắng, thâm hoặc không có sẹo. Trung bình từ lúc bị đến lúc khỏi bệnh khoảng 1 đến 2 tuần. Sau khi lành thành sẹo, một số người còn đau nhẹ vài ngày rồi khỏi hẳn. Trái lại ở người già, do sức đề kháng yếu, sau khi lành ở da, dây thần kinh ở vùng da vẫn còn bị viêm gây từng cơn đau rất khó chịu dai dẳng, khó điều trị.
Zona vùng mặt thường gây nguy hiểm hơn, thậm chí có thể có thể gây liệt mặt, méo miệng, viêm giác mạc, kết mạc mắt gây mù lòa, mờ mắt, gây rối loạn cảm giác ở lưỡi, ở tai.v.v… Trong thời gian bị zona, người bệnh có thể bị sưng hạch do đau ở vùng khác và hạch thường mau giảm trước khi lành da.
Việc điều trị bệnh zona thần kinh cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Nguyên nhân gây bệnh Zona thần kinh đến nay vẫn chưa xác định được chính xác. Tuy nhiên, một số yếu tố được cho là làm tăng nguy cơ gây bệnh đó là: stress, mệt mỏi, hệ miễn dịch suy yếu, ung thư, các biện pháp điều trị bằng tia xạ, làm tổn thương vùng da bị nổi ban. Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh Zona thần kinh bao gồm: ngoài 50 tuổi, đang mắc các bệnh làm suy yếu hệ miễn dịch như HIV/AIDS, ung thư, đang trong thời gian điều trị ung thư, xạ trị hay hóa trị, đang dùng các thuốc điều trị làm ức chế hệ miễn dịch.
Bệnh Zona thần kinh có thể có những biến chứng sau: chứng đau dây thần kinh sau zona (Postherpetic neuralgia), giảm thị lực, bệnh thần kinh, nhiễm trùng da. Điều trị nội khoa là phương pháp chủ yếu được áp dụng trong điều trị bệnh Zona thần kinh. Bên cạnh đó, để điều trị hiệu quả thì việc chăm sóc tại nhà cũng vô cùng quan trọng. Thuốc kháng virus có thể làm giảm sự tấn công của chúng. Điều trị kịp thời có thể làm cho quá trình phát triển của bệnh ngắn và nhẹ hơn. Không những thế còn giảm một nửa nguy cơ mắc chứng đau thần kinh sau bệnh zona.
Phòng ngừa bệnh Zona thần kinh bao gồm: tránh tiếp xúc với người bệnh, tránh các yếu tố thuận lợi dễ gây bệnh, hạn chế sử dụng rượu bia, thuốc lá, chú ý áp dụng chế độ ăn uống đầy đủ các chất, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý.
