Cá lau kiếng, loài cá quen thuộc trong bể cá cảnh, có tên tiếng Anh là Plecostomus hoặc Hypostomus plecostomus. Chúng còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như cá dọn bể, cá tỳ bà, cá bám đá.
Cá lau kiếng thuộc họ Loricariidae, có nguồn gốc từ Trung và Nam Mỹ. Chúng sinh sống chủ yếu ở lưu vực sông Amazon và các vùng nước ngọt khác.
Loài cá này có khả năng thích nghi với nhiều điều kiện môi trường khác nhau, từ nước tĩnh đến nước chảy xiết, từ ao cạn đến hồ sâu. Chúng có thể chịu đựng được tình trạng nước ô nhiễm cao và lượng oxy hòa tan thấp.
Cá lau kiếng có biên độ nhiệt khá rộng, có thể sống ở vùng nhiệt đới và cả những nơi có nhiệt độ lạnh trong mùa đông. Khả năng di chuyển trên cạn trong một khoảng cách nhất định giúp chúng chuyển từ vùng nước này sang vùng nước khác. Biên độ sinh thái rộng và khả năng sống mạnh mẽ khiến cá lau kiếng trở thành loài ngoại lai xâm lấn lý tưởng.
Thức ăn chính của cá lau kiếng là rong tảo bám trên nền đáy hoặc bề mặt thực vật. Chúng hoạt động chủ yếu vào ban đêm và được xem là khá “hiền” với các loài cá khác, nhưng đôi khi lại hung hăng với đồng loại.
Ở môi trường mới, một số loài cá lau kiếng có thể đạt đến kích thước 70cm, trong khi ở nguyên quán chúng lớn nhất chỉ vào khoảng 30cm. Điều này khá thường gặp ở các loài ngoại lai xâm lấn.
Tác hại về môi trường của cá lau kiếng hiện chưa được biết rõ. Tuy nhiên, ở một số nơi, sự phong phú của cá lau kiếng dẫn đến việc suy giảm một số loài cá bản địa. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, cá lau kiếng xuất hiện với mật độ cao ở nhiều tỉnh, đặc biệt là ở các ao nuôi, có thể do hàm lượng dinh dưỡng cao tạo ra nhiều rong tảo.
Việc kiểm soát cá lau kiếng khá khó khăn khi chúng đã xâm lấn với mật độ cao. Ở các ao nuôi, việc tát cạn và làm vệ sinh ao có thể kiểm soát được chúng, nhưng phương pháp này khó áp dụng ở các khu bảo tồn thiên nhiên.
Một số nghiên cứu cho thấy cá lau kiếng có thể bị ấu trùng của loài nhuyễn thể ký sinh dưới da, tạo điều kiện cho sự lây nhiễm các loại nấm ký sinh khác gây chết. Kết quả này gợi ý việc sử dụng tác nhân sinh học để kiểm soát. Tuy nhiên, việc sử dụng các tác nhân sinh học đòi hỏi một quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng và tốn kém để bảo đảm độ an toàn. Trong khi chờ đợi một biện pháp kiểm soát triệt để, người dân ở các nơi phát hiện thấy cá lau kiếng có thể giúp bằng cách loại chúng ra khỏi các vực nước càng nhiều càng tốt.