Đặt buồng tiêm dưới da là một phương pháp giúp việc tiêm truyền hóa chất cho người bệnh ung thư trở nên dễ dàng, thuận tiện hơn. Phương pháp này hạn chế các biến chứng do tiêm truyền ở người bệnh ung thư được điều trị bằng hóa chất.
Đặt buồng tiêm dưới da, hay còn gọi là chemotherapy port trong tiếng Anh, là phương pháp lắp thiết bị bao gồm buồng tiêm truyền (port) và ống thông (catheter) đến tĩnh mạch trung tâm của người được lắp. Phương pháp này ra đời năm 1982, giúp hạn chế các biến chứng như xơ mạch máu, kích ứng da, hoại tử phần da tiếp xúc với thuốc do tiêm truyền hóa chất qua mạch máu ngoại biên trong thời gian dài.
Ngoài truyền hóa chất, buồng tiêm dưới da còn có chức năng:
- Truyền thuốc, dịch mà không cần tiêm chích tĩnh mạch ngoại biên.
- Truyền máu, lấy mẫu máu của người bệnh dễ dàng.
- Truyền dinh dưỡng cho người bệnh không thể ăn uống.
Buồng tiêm truyền dưới da có thể sử dụng được từ 6 tháng đến 1 năm, thậm chí lâu hơn.
Buồng tiêm dưới da có cấu tạo gồm 2 phần chính: buồng tiêm (port) có vách ngăn và ống thông dẫn vào tĩnh mạch (catheter). Buồng tiêm được làm từ những vật liệu an toàn như nhựa hoặc titan, giúp người bệnh có thể chụp MRI khi cần. Hình dạng buồng tiêm đa dạng: tròn, tam giác, bầu dục,… nhưng cấu tạo cơ bản đều giống nhau.
Vị trí đặt buồng tiêm thường ở ngực để thuận tiện kết nối với các mạch máu lớn ở tim hoặc cổ, thường dưới xương đòn bả vai từ 3 – 5cm. Trong một số trường hợp, buồng tiêm dưới da có thể được đặt ở bụng hoặc cánh tay. Vách ngăn nằm phía trên buồng tiêm có tác dụng làm nơi cắm và cố định kim tiêm. Ống thông mềm hay catheter được sản xuất bằng polymer hoặc polyurethane có thể cắt ngắn để tùy chỉnh độ dài. Một đầu ống kết nối với buồng tiêm, đầu còn lại được đặt trong tĩnh mạch, thường là tĩnh mạch cổ hoặc tĩnh mạch lớn ở tim.
Buồng tiêm dưới da hoạt động bằng cách đưa thuốc vào buồng tiêm, thuốc sẽ đi qua ống đến tĩnh mạch. Hoạt động bơm máu của tim sẽ giúp hóa chất (hoặc thuốc, dịch dinh dưỡng) được khuếch tán đi khắp cơ thể.
Ưu điểm của kỹ thuật đặt buồng tiêm dưới da:
- Giúp người bệnh thoải mái hơn khi truyền thuốc hay lấy máu trong thời gian dài so với việc phải chích tĩnh mạch ngoại biên nhiều lần.
- Giảm nguy cơ tổn thương mô do hóa chất, thuốc có nồng độ thẩm thấu cao được truyền trực tiếp vào tĩnh mạch lớn.
- Người bệnh có thể hoạt động bình thường sau thủ thuật mà không bị cản trở, khó chịu hay lo lắng nhiễm trùng, tổn thương.
Rủi ro có thể xảy ra khi đặt buồng tiêm dưới da:
- Hình thành huyết khối: Cục máu đông có thể hình thành và gây tắc nghẽn ống thông.
- Bị hạn chế vận động mạnh: Cần cẩn thận khi tham gia các hoạt động thể chất cường độ cao hay vận động mạnh.
- Để lại sẹo: Dù sẹo thường rất nhỏ và được may thẩm mỹ.
- Nguy cơ nhiễm trùng vị trí đặt buồng tiêm.
- Tràn khí, tràn máu màng phổi (rất hiếm gặp).
Chỉ định đặt buồng tiêm dưới da cho người điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị, người cần thường xuyên sử dụng các phương pháp truyền dịch, thuốc. Chống chỉ định cho người bị viêm tắc tĩnh mạch, huyết khối tĩnh mạch ở nơi đặt buồng tiêm, đang bị viêm, nhiễm trùng ở khu vực đặt buồng tiêm, mắc các bệnh lý rối loạn đông máu, cầm máu.
Quy trình đặt buồng tiêm dưới da:
- Xác định vị trí tĩnh mạch bằng siêu âm, chọc dò tĩnh mạch và luồn catheter vào tĩnh mạch ở cổ.
- Xác định vị trí đặt buồng tiêm và tạo đường hầm dưới da.
- Ống thông được luồn qua đường hầm dưới da nối với buồng tiêm.
- Đặt buồng tiêm dưới da, cố định buồng tiêm và khâu lại vết mổ.
Thời gian hồi phục sau khi đặt buồng tiêm dưới da khoảng 5 – 7 ngày. Buồng tiêm dưới da có thể tồn tại từ 6 tháng đến 2 năm. Không có tư thế ngủ nào gây nguy hiểm cho người đặt buồng tiêm dưới da nhưng nên tránh các tư thế gây áp lực lên buồng tiêm. Đặt buồng tiêm dưới da là tiểu phẫu, thời gian thực hiện khoảng 20-30 phút. Đặt buồng tiêm dưới da có đau nhưng cảm giác đau khi tiêm truyền qua buồng tiêm nhẹ nhàng hơn so với việc phải chích tĩnh mạch thường xuyên.
