Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), thường được gọi là “đột quỵ nhỏ”, là một tình trạng y tế nghiêm trọng, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt. Vậy chính xác thì Tia Là Gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về cơn thiếu máu não thoáng qua, từ triệu chứng, nguyên nhân, yếu tố nguy cơ đến cách phòng ngừa hiệu quả.
1. Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)
Triệu chứng tia là gì và biểu hiện như thế nào? Cơn thiếu máu não thoáng qua thường diễn ra trong một thời gian ngắn, chỉ vài phút, và hầu hết các dấu hiệu biến mất trong vòng một giờ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, triệu chứng có thể kéo dài đến 24 giờ. Điều quan trọng cần lưu ý là các triệu chứng của TIA rất giống với dấu hiệu sớm của đột quỵ thực sự, bao gồm:
- Yếu hoặc tê liệt đột ngột: Thường xảy ra ở một bên mặt, tay hoặc chân.
- Khó nói hoặc nói ngọng: Lời nói không rõ ràng, khó hiểu.
- Rối loạn thị giác: Mờ mắt, nhìn đôi hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt.
- Chóng mặt, mất thăng bằng hoặcCoordination kém: Cảm giác loạng choạng, khó giữ vững tư thế.
Bạn có thể trải qua nhiều cơn TIA, và các triệu chứng tái phát có thể tương tự hoặc khác nhau tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng.
2. Khi nào cần đi khám bác sĩ nếu nghi ngờ bị TIA?
Vì TIA thường là dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ, việc thăm khám y tế ngay lập tức sau khi nghi ngờ bị TIA là vô cùng cần thiết. Đừng chủ quan nếu các triệu chứng biến mất nhanh chóng. Hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp nếu bạn nghĩ mình có thể đã trải qua cơn thiếu máu não thoáng qua. Đánh giá kịp thời và xác định các tình trạng có thể điều trị được có thể giúp bạn ngăn ngừa đột quỵ trong tương lai.
3. Nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua
Nguyên nhân gốc rễ của tia là gì? TIA và đột quỵ do thiếu máu cục bộ có cùng nguồn gốc. Trong đột quỵ do thiếu máu cục bộ, cục máu đông chặn nguồn cung cấp máu đến một phần não. Trong TIA, sự tắc nghẽn này chỉ diễn ra tạm thời và không gây tổn thương não vĩnh viễn.
Nguyên nhân chính của TIA thường là do sự tích tụ của mảng xơ vữa (chất béo chứa cholesterol) trong động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến não hoặc dẫn đến hình thành cục máu đông. Cục máu đông này có thể di chuyển từ nơi khác trong cơ thể, phổ biến nhất là từ tim, đến động mạch não và gây ra TIA.
4. Các yếu tố nguy cơ của cơn thiếu máu não thoáng qua
Có một số yếu tố nguy cơ đối với TIA và đột quỵ mà bạn không thể thay đổi được, nhưng cũng có những yếu tố bạn có thể kiểm soát để giảm thiểu rủi ro.
Yếu tố nguy cơ không thể thay đổi:
- Tiền sử gia đình: Nguy cơ tăng lên nếu có người thân trong gia đình từng bị TIA hoặc đột quỵ.
- Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi, đặc biệt là sau 55 tuổi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc TIA và đột quỵ cao hơn, nhưng nguy cơ ở phụ nữ tăng lên khi lớn tuổi.
- Tiền sử TIA: Nếu bạn đã từng bị TIA trước đó, khả năng bị đột quỵ sẽ cao hơn.
- Bệnh hồng cầu hình liềm: Rối loạn di truyền này làm tăng nguy cơ đột quỵ do các tế bào máu hình lưỡi liềm mang ít oxy hơn và dễ bị mắc kẹt trong thành động mạch.
Yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được:
-
Tình trạng sức khỏe:
- Huyết áp cao: Nguy cơ đột quỵ tăng đáng kể khi huyết áp vượt quá 140/90 mmHg.
- Cholesterol cao: Gây tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch.
- Bệnh tim mạch: Suy tim, dị tật tim, nhiễm trùng tim, rối loạn nhịp tim.
- Bệnh động mạch cảnh: Tắc nghẽn mạch máu ở cổ dẫn đến não.
- Bệnh động mạch ngoại biên: Tắc nghẽn mạch máu ở tay và chân.
- Bệnh đái tháo đường: Làm tăng mức độ xơ vữa động mạch.
- Nồng độ homocysteine cao: Có thể làm dày và xơ cứng động mạch.
- Thừa cân, béo phì: Đặc biệt là béo bụng, làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- COVID-19: Có bằng chứng cho thấy virus SARS-CoV-2 có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
-
Lựa chọn lối sống:
- Hút thuốc lá: Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, tăng huyết áp và xơ vữa động mạch.
- Ít vận động thể chất: Tập thể dục thường xuyên giúp giảm nguy cơ.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Nhiều chất béo và muối.
- Uống nhiều rượu:
- Sử dụng chất kích thích, ma túy:
5. Phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua
Cách phòng ngừa tia là gì và làm thế nào để giảm nguy cơ? Nhận biết các yếu tố nguy cơ, duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ là những biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa TIA và đột quỵ.
- Không hút thuốc lá: Bỏ thuốc lá giúp giảm đáng kể nguy cơ.
- Kiểm soát cholesterol và chất béo: Giảm lượng cholesterol và chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống.
- Ăn nhiều trái cây và rau quả: Cung cấp dưỡng chất bảo vệ tim mạch và não bộ.
- Hạn chế natri (muối): Giúp kiểm soát huyết áp.
- Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Hạn chế rượu: Uống có mức độ.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
- Không sử dụng ma túy:
- Kiểm soát bệnh đái tháo đường và huyết áp cao: Tuân thủ điều trị và theo dõi sức khỏe thường xuyên.
Hiểu rõ tia là gì và các yếu tố liên quan là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe não bộ và ngăn ngừa đột quỵ. Hãy chủ động thay đổi lối sống và thăm khám bác sĩ định kỳ để giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng nguy hiểm này.
