Methylprednisolon is een synthetische glucocorticoïde die qua structuur vergelijkbaar is met cortisol, een natuurlijk hormoon dat door de bijnieren wordt aangemaakt. Het heeft een sterke ontstekingsremmende en immuunonderdrukkende werking en wordt gebruikt voor de behandeling van diverse aandoeningen. Het medicijn is verkrijgbaar in verschillende vormen en doseringen:
- Injectie Methylprednisolon acetaat: 20 mg/ml, 40 mg/ml en 80 mg/ml.
- Poeder voor injectie Methylprednisolon natriumsuccinaat: 40 mg, 125 mg, 500 mg, 1000 mg en 2000 mg.
- Tabletten: Methylprednisolon 2 mg, 4 mg, 8 mg, 16 mg, 24 mg en 32 mg.
- Rectale suspensie: Methylprednisolon 40 mg/fles.
Methylprednisolon remt ontstekingen door de activiteit van ontstekingsmediatoren zoals histamine, leukotriënen en prostaglandinen te onderdrukken. Dit vermindert de ontstekingssymptomen.
Daarnaast onderdrukt Methylprednisolon het immuunsysteem, wat helpt bij de behandeling van ziekten die worden veroorzaakt door een immuunreactie. Het wordt ook gebruikt in combinatie met andere medicijnen om hormonale disbalans te behandelen.
Methylprednisolon wordt breed toegepast bij de behandeling van diverse aandoeningen:
- Ernstige bacteriële en virale infecties: sepsis, septische shock, meningitis, ernstige tyfus, malaria tropica, difterie, kinkhoest, bof met complicaties… ter bestrijding van shock, ontsteking en oedeem.
- Allergische reacties: overgevoeligheidsreacties door medicijnen, huidallergieën, allergische rhinitis, astma.
- Systemische ziekten: lupus erythematodes, acute jicht, reumatoïde artritis.
- Bloedziekten: acute leukemie, idiopathische trombocytopenische purpura.
- Endocriene aandoeningen: congenitale bijnierhyperplasie, bijnierinsufficiëntie, androgene overproductie, hypoglykemie.
- Orgaantransplantaties.
Methylprednisolon is gecontra-indiceerd in de volgende gevallen:
- Maagzweren.
- Congestief hartfalen, hoge bloeddruk.
- Psychiatrische aandoeningen.
- Diabetes, nierfalen.
- Osteoporose, glaucoom.
Voor volwassenen is de startdosering 6-40 mg Methylprednisolon per dag. De dosering moet individueel worden bepaald op basis van leeftijd, lichamelijke conditie en de ernst van de ziekte.
- Behandeling van ernstige astma-aanvallen bij opgenomen patiënten: intraveneus 60-120 mg Methylprednisolon per keer, om de 6 uur; na de acute aanval, orale dosis van 32-48 mg per dag. Vervolgens geleidelijk afbouwen.
- Behandeling van acute astma-aanvallen: 32-48 mg Methylprednisolon per dag, gedurende 5 dagen, gevolgd door een aanvullende behandeling met een lagere dosis gedurende 1 week indien nodig.
- Ernstige reumatoïde artritis: 0,8 mg Methylprednisolon/kg/dag, verdeeld over meerdere doses, gevolgd door een dagelijkse enkelvoudige dosis, vervolgens geleidelijk afbouwen tot de laagste effectieve dosis.
- Chronische colitis ulcerosa: 80 mg rectaal bij milde gevallen, 8-24 mg/dag oraal bij ernstige gevallen.
- Reumatoïde artritis: startdosering 4-6 mg Methylprednisolon per dag. Hogere dosering tijdens acute exacerbaties: 16-32 mg/dag, vervolgens geleidelijk afbouwen.
- Chronische artritis bij kinderen met levensbedreigende complicaties: Methylprednisolon in stoottherapie, 10-30 mg/kg/kuur (meestal 3 kuren).
- Nefrotisch syndroom: initieel 0,8-1,6 mg Methylprednisolon/kg/dag gedurende 6 weken, gevolgd door geleidelijke dosisverlaging gedurende 6-8 weken.
- Ernstige allergieën op korte termijn: intraveneus 125 mg Methylprednisolon, om de 6 uur.
- Auto-immuun hemolytische anemie: intraveneus 1000 mg/dag, gedurende 3 dagen, of 64 mg Methylprednisolon oraal per dag. Behandeling met Methylprednisolon moet minimaal 6-8 weken duren.
- Preventie van hemolytische complicaties voor bloedtransfusie bij patiënten met auto-immuun hemolytische anemie: intraveneus 1000 mg Methylprednisolon.
- Sarcoïdose: 0,8 mg Methylprednisolon/kg/dag voor remissie. Onderhoudsdosis vanaf 8 mg/dag.
Methylprednisolon kan veel bijwerkingen en negatieve gevolgen voor de gezondheid hebben als het niet correct wordt gebruikt. Daarom moeten de dosering en het gebruik strikt worden gevolgd volgens de instructies van de arts en apotheker, afhankelijk van het specifieke behandelplan.
Bij langdurig gebruik (langer dan een week) nemen de bijwerkingen toe in aantal en ernst. Hieronder volgen enkele bijwerkingen van Methylprednisolon:
Vaak voorkomende bijwerkingen (ADR > 1/100):
- Effecten op het centrale zenuwstelsel: slapeloosheid, prikkelbaarheid.
- Maagklachten.
- Neusbloedingen.
- Verhoogde haargroei.
- Endocriene en metabole effecten: verhoogd risico op diabetes of verergering van bestaande diabetes.
- Musculoskeletale effecten: gewrichtspijn.
- Oogaandoeningen: cataract, glaucoom.
Zelden voorkomende bijwerkingen (ADR 1/1000):
- Effecten op het centrale zenuwstelsel: duizeligheid, psychose, pseudotumor cerebri, hoofdpijn, convulsies, hallucinaties, stemmingswisselingen, delirium, euforie.
- Cardiovasculaire effecten: oedeem, hypertensie.
- Huidreacties: huidatrofie, purpura, hyperpigmentatie.
- Endocriene en metabole effecten: syndroom van Cushing, groeiachterstand, glucose-intolerantie, onderdrukking van de hypothalamus-hypofyse-bijnier as, hypokaliëmie, alkalose, amenorroe, hyperglykemie, natrium- en waterretentie.
- Gastro-intestinale effecten: misselijkheid, braken, maagzweren, opgeblazen gevoel, oesofagitis, pancreatitis.
- Musculoskeletale effecten: osteoporose, botbreuken, spierzwakte.
- Overgevoeligheidsreacties.
Ernstige allergische reacties zijn zeldzaam. Bel echter onmiddellijk 112 als u tekenen ervaart zoals duizeligheid, ademhalingsproblemen, huiduitslag, jeuk of zwelling (vooral van de tong, het gezicht en de keel).
Methylprednisolon kan interageren met bepaalde medicijnen, zoals:
- Remmers van CYP3A4-gemedieerde glucocorticoïd metabolisme: macrolide antibiotica (erytromycine, claritromycine), azol antifungale middelen (ketoconazol, itraconazol), HIV-remmers (ritonavir), calciumkanaalblokkers (diltiazem), isoniazide.
- Verhoogde toxiciteit: kaliumverlagende medicijnen (thiaziden), spierverslappers (cholinesteraseremmers).
Bepaalde medicijnen kunnen de werkzaamheid van Methylprednisolon verminderen:
- Anti-epileptica (fenytoïne, fenobarbital), rifampicine induceren het metabolisme van Methylprednisolon.
- Antacida verminderen de orale absorptie van Methylprednisolon.
Langdurig gebruik van hoge doses Methylprednisolon kan leiden tot verhoogde bijnierfunctie en onderdrukking van de bijnieren. Symptomen van overdosering zijn onder meer het syndroom van Cushing, osteoporose en spierzwakte. Raadpleeg in dergelijke gevallen een arts voor onderzoek en advies.
Stop nooit abrupt met Methylprednisolon na langdurig gebruik, zelfs niet bij lage doses, om acute bijnierinsufficiëntie te voorkomen. Wees voorzichtig bij patiënten met osteoporose, psychiatrische stoornissen, maagzweren, diabetes, hartfalen, hypertensie en kinderen in de groei. Gebruik systemische Methylprednisolon met voorzichtigheid bij ouderen, gedurende een zo kort mogelijke periode en in de laagst mogelijke dosis. Langdurig gebruik van systemische Methylprednisolon tijdens de zwangerschap kan leiden tot een lichte groeiachterstand bij de pasgeborene. Het gebruik van het medicijn tijdens de zwangerschap vereist een afweging van de voordelen en risico’s voor moeder en kind. Methylprednisolon kan in de moedermelk terechtkomen, dus wees voorzichtig tijdens het geven van borstvoeding.
