Het Vietnamees is een toontaal met zes tonen en vijf toontekens. Deze zijn: de vlakke toon, de sắc (´), de huyền ( ), de hỏi (?), de ngã (~) en de nặng (.). Het woord “toon” verwijst naar de toonhoogte, terwijl “teken” verwijst naar het symbool dat de toonhoogte bij het schrijven aangeeft. Dit betekent dat de vlakke toon geen teken heeft.
Bij het schrijven van een toonteken in een woord, plaats je het teken boven de klinker, niet de medeklinker:
- Als er maar één klinker is, wordt het toonteken op die klinker geplaatst. Voorbeeld: Mã, Mình, Bạn, Cùng.
- Als er twee of drie klinkers zijn maar geen medeklinker aan het einde, wordt het toonteken op de tweede klinker van achteren geplaatst. Voorbeeld: Hòa, Kiểu, Hai, Mỗi.
- Als er twee of drie klinkers zijn en een medeklinker aan het einde, wordt het toonteken op de laatste klinker geplaatst. Voorbeeld: Tiếng, Việt, Nguyễn, Quỳnh.
Er zijn verschillende manieren om de namen van deze tonen in het Nederlands te vertalen. De onderstaande tabel combineert twee benaderingen; één vertaalt letterlijk, en de andere is gebaseerd op de toonhoogte bij het uitspreken:
| Toon | Letterlijke vertaling | Toonhoogte en vorming |
|---|---|---|
| Vlakke toon | Vlakke toon | Middentonen |
| Sắc | Scherpe toon | Hoog stijgend |
| Huyền | Dalende toon | Laag dalend |
| Hỏi | Vraagtoon | Laag stijgend |
| Ngã | Struikeltoon | Laag stijgend-gebroken |
| Nặng | Zware toon | Laag vallend |
Onderstaand schema toont de toonhoogte bij het uitspreken van de tonen:
Toonhoogteschema Vietnamese tonen
Het correct gebruiken van toontekens is cruciaal, omdat een andere toon een woord een compleet andere betekenis kan geven. Voorbeeld:
- Ma = Geest (ma)
- Mà = Maar (mà)
- Má = Moeder/Wang (má)
- Mả = Graf (mả)
- Mã = Paard (Chinese oorsprong), Uiterlijk (mã)
- Mạ = Jonge rijststengel, Coating (mạ)
Of:
- Ba = Drie, Vader (ba)
- Bà = Grootmoeder, Mevrouw (bà)
- Bá = Super, Tante (bá)
- Bả = Gif (bả)
- Bã = Restant (bã)
- Bạ = Willekeurig (bạ)
De sắc en de ngã worden vaak verward:
Sắc: Is een hoog stijgende toon. Om deze toon te produceren, stel je voor dat je verbaasd bent en “wat?” vraagt met een stijgende intonatie. De luchtstroom moet vrij door je keel stromen terwijl je je stem geleidelijk verhoogt. Voorbeeld: Nói, Sáng, Tốt, Tối, Đúng, Phút.
Ngã: Is een toon die stijgt en dan abrupt daalt. Om deze toon te produceren, moet je eerst een deel van je strottenhoofd sluiten om de luchtstroom te beperken. Verhoog vervolgens je stem zoals bij de sắc. Door de beperkte luchtstroom klinkt het alsof je moeite hebt met spreken. Met andere woorden, het geluid zal gebroken zijn, niet vloeiend. Voorbeeld: Chữ, Sẽ, Mỹ, Rưỡi, Bữa, Mỗi.
De vlakke toon en de huyền zijn ook een paar tonen die gemakkelijk verward worden:
Vlakke toon: Is een middentonen. Om deze toon te produceren, open je je keel zodat de lucht vrij kan stromen. Houd je stem gelijkmatig en monotoon. Je kunt ervoor kiezen om hem op een gemiddeld of hoog niveau te houden. Laat je stem niet zakken, zelfs niet aan het einde van een woord. Voorbeeld: Tên, Ngôn, Anh, Trưa, Đêm, Chơi.
Huyền: Is een laag dalende toon. Dit is waarschijnlijk de gemakkelijkste toon voor Nederlandstaligen. Om deze toon te produceren, verlaag je je stem geleidelijk naar een gemiddeld niveau, zoals je normaal gesproken aan het einde van een woord of zin in het Nederlands doet. De luchtstroom kan in het begin vrij stromen, maar wordt dan geleidelijk beperkt. Voorbeeld: Chào, Người, Giờ, Nghề, Bài, Đường.
Tot slot de hỏi en de nặng:
Hỏi: Is een licht stijgende toon. In het Vietnamees weerspiegelt “Hỏi” enigszins de aard van deze toon, omdat het klinkt alsof iemand onzeker is en informatie bevestigt. Om dit geluid te produceren, moet je je strottenhoofd openen zodat de lucht vrij kan stromen. Houd je stem in het begin op een gemiddeld niveau. Blokkeer de luchtstroom door je neus terwijl je je stem geleidelijk verlaagt. Laat de lucht alleen uit je mond ontsnappen! Een tip is om je neus dicht te knijpen tijdens het oefenen van deze toon. Voorbeeld: Hỏi – Hả – Phải – Nhỉ – Của – Chỉ.
Nặng: Is een laag en krachtig dalende toon. In het Vietnamees legt “Nặng” uit waarom dit de zwaarste toon in de taal is. Om deze toon te produceren, houd je je stem vanaf het begin zo laag mogelijk. Stop de luchtstroom met je keel, zodat er maar een heel klein beetje lucht uit je strottenhoofd ontsnapt. In feite, zolang je de luchtstroom kunt stoppen, produceer je de nặng, ongeacht hoe hoog je je stem begint. Voorbeeld: Mạ, Một, Nặng, Mặt, Chị, Mẹ.
