De schildklier is de grootste endocriene klier in het lichaam en heeft vele belangrijke functies. Deze vlindervormige klier bevindt zich aan de voorkant van de nek en produceert schildklierhormonen, thyroxine (T4) en tri-jodiumthyronine (T3). Deze hormonen spelen een cruciale rol in de stofwisseling en reguleren de werking van vele organen.
De schildklier ligt voor de luchtpijp, net onder het schildkraakbeen. De klier bestaat uit twee lobben, een linker en een rechter, verbonden door een smalle brug, de isthmus. De schildklier bevindt zich ter hoogte van de 5e halswervel tot de 1e borstwervel en weegt ongeveer 10 tot 20 gram.
Schildklierhormonen verhogen de celactiviteit, stimuleren de koolhydraatstofwisseling (waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt) en de vetstofwisseling (voor energieproductie). Ze beïnvloeden ook de geslachtsklieren en de melkklieren, verhogen de hartslag en de bloedstroom door het hart, stimuleren de ademhaling (voor zuurstoftoevoer naar de weefsels), en versterken de hersen- en zenuwactiviteit. Schildklierhormonen zijn essentieel voor de groei en ontwikkeling, met name van de hersenen, en voor het handhaven van een stabiel calciumgehalte in het bloed.
Jodium is een essentieel onderdeel voor de aanmaak van schildklierhormonen. Een tekort of overschot aan jodium kan leiden tot schildklieraandoeningen zoals hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie en schildklierkanker. Hypothyreoïdie is een te traag werkende schildklier, wat leidt tot een tekort aan T3 en T4. Oorzaken zijn onder andere een jodiumarm dieet, verwijdering van de schildklier, aangeboren afwijkingen en het gebruik van schildklierremmende medicijnen. Symptomen van hypothyreoïdie zijn: lage lichaamstemperatuur, vermoeidheid, slaperigheid, gewichtstoename, constipatie, weinig plassen, traagheid, verminderd denkvermogen, geheugenverlies, lage hartslag, lage bloeddruk en verminderde seksuele functie.
Hyperthyreoïdie, waarvan de ziekte van Graves de meest voorkomende vorm is, is een auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door een overactieve schildklier. Antilichamen stimuleren de schildklier, wat leidt tot een verhoogde productie van schildklierhormonen. De ziekte van Graves komt vaak voor en is verantwoordelijk voor 10-30% van de schildklieraandoeningen. Een kenmerkend symptoom is een vergrote schildklier (struma). Schildklierkanker is een veelvoorkomende vorm van kanker met een goede prognose en is vaak te genezen. Vroege opsporing is mogelijk door middel van echografie en een punctie onder echogeleiding. Symptomen van schildklierkanker in een later stadium zijn een knobbel in de nek die meebeweegt met slikken, heesheid, kortademigheid en vergrote lymfeklieren in de nek.
Schildklieraandoeningen kunnen bij iedereen voorkomen. Regelmatige controles zijn belangrijk om schildklierproblemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Een algemeen lichamelijk onderzoek, inclusief een schildklieronderzoek, kan helpen om aandoeningen tijdig te identificeren en te behandelen.
