De alvleesklier, ook wel pancreas genoemd, is een orgaan dat deel uitmaakt van zowel het spijsverteringsstelsel als het endocriene systeem. Het bevindt zich in de buikholte, achter de maag, en strekt zich uit van daar naar de linker bovenbuik, nabij de milt. Bij volwassenen is de alvleesklier ongeveer 12 tot 15 cm lang en heeft een trosvormige structuur. Het orgaan vervult zowel endocriene (1%) als exocriene (99%) functies.
De endocriene functie van de alvleesklier reguleert de bloedsuikerspiegel door de hormonen insuline, glucagon, somatostatine en polypeptide te produceren. De exocriene functie omvat de productie van pancreassap, dat via de pancreaskanaal in de twaalfvingerige darm wordt afgevoerd. Dit sap bevat bicarbonaat, dat het maagzuur neutraliseert, en spijsverteringsenzymen die koolhydraten, eiwitten en vetten in voedsel afbreken.
De alvleesklier is een essentieel orgaan voor zowel de spijsvertering als de bloedsuikerregulatie.
Anatomisch gezien bestaat de alvleesklier uit een kop, hals, lichaam en staart. De kop bevindt zich in de bocht van de twaalfvingerige darm en wordt omgeven door de bovenste mesenteriale slagader en ader. Het lichaam is het langste deel en ligt achter de maag. De staart grenst aan de milt.
De alvleesklier heeft twee afvoergangen: een hoofdkanaal en een kleiner bijkanaal. Het hoofdkanaal voegt zich samen met de galbuis en vormt de ampulla van Vater (ook wel papil van Vater genoemd). Deze ampulla wordt omgeven door de sfincter van Oddi. De sfincter van Boyden reguleert de opening van de galbuis naar het hoofdkanaal. Het bijkanaal mondt uit in de twaalfvingerige darm via een aparte opening, boven de opening van het hoofdkanaal.
De anatomie van de alvleesklier is complex, met verschillende onderdelen en afvoergangen.
De alvleesklier vervult cruciale functies in het lichaam, waaronder de regulatie van de bloedsuikerspiegel en de vertering van voedsel. De alvleesklier zorgt voor een stabiele bloedsuikerspiegel. De cellen in de alvleesklier spelen een belangrijke rol in de homeostase. Wanneer de bloedsuikerspiegel laag is, produceren de alfacellen glucagon. Bij een hoge bloedsuikerspiegel produceren de bètacellen insuline om de bloedsuikerspiegel te verlagen. De deltacellen produceren somatostatine, dat de productie van insuline en glucagon reguleert.
De alvleesklier speelt een essentiële rol in de spijsvertering door een vloeistof met spijsverteringsenzymen af te geven aan de twaalfvingerige darm (het eerste deel van de dunne darm dat voedsel vanuit de maag ontvangt). Deze enzymen breken koolhydraten, eiwitten en lipiden (vetten) af. Dit is de exocriene functie van de alvleesklier.
Acute pancreatitis is een ernstige aandoening van de alvleesklier.
Er zijn verschillende aandoeningen die de alvleesklier kunnen treffen, zoals pancreatitis, alvleesklierkanker, diabetes en andere ziekten. Pancreatitis wordt vaak veroorzaakt door galstenen of overmatig alcoholgebruik. Alvleesklierkanker is een ernstige ziekte met een lage overlevingskans. Type 1 diabetes is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de bètacellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt, waardoor de insulineproductie stopt.
Een gezond en evenwichtig dieet is belangrijk voor de gezondheid van de alvleesklier. Om alvleesklierproblemen te voorkomen, is het belangrijk om alcoholgebruik te beperken, gezond te eten, vetrijke voeding te vermijden, regelmatig te bewegen, een gezond gewicht te behouden, voldoende water te drinken en te stoppen met roken.
