Mechanic là linh hồn của mọi trò chơi, là phần cốt lõi quyết định trải nghiệm và sự hấp dẫn của game. Là một game designer, việc hiểu rõ và “mổ xẻ” mechanic là điều bắt buộc. Bài viết này sẽ phân tích Mechanic Là Gì và vai trò của nó trong thiết kế game.
Mechanic trong game là tập hợp các quy tắc, hành động và hệ thống tương tác định hình cách thức hoạt động của trò chơi. Nó bao gồm tất cả mọi thứ từ cách người chơi di chuyển, tương tác với môi trường, đến cách thức chiến đấu và đạt được mục tiêu. Sau khi loại bỏ các yếu tố như công nghệ (2D/3D/VR/AR), đồ họa và cốt truyện, mechanic chính là thứ còn lại, là nền tảng của trò chơi.
Không có một định nghĩa hay phân loại hoàn chỉnh nào về game mechanic. Tuy nhiên, bài viết này sẽ đưa ra một cách phân loại tương đối rộng, giúp bạn phân tích hầu hết các game hiện có. Chúng ta sẽ phân tích mechanic qua 7 yếu tố chính: không gian, thời gian, đối tượng, hành động, quy luật, kỹ năng và may rủi.
Mechanic 1: Không gian trong game
Không gian trong game không chỉ đơn thuần là đồ họa, mà là không gian trừu tượng nơi trò chơi diễn ra. Nó có thể:
- Riêng biệt hay liên tục: Ví dụ, trong Cờ Tỷ Phú, mỗi ô đất là một điểm riêng biệt. Trong Super Mario Bros., màn chơi là những ô vuông kết nối liên tục. Bàn bida là một không gian hoàn toàn liên tục.
- Số chiều (0D, 1D, 2D, 3D): Cờ Tỷ Phú là không gian 0D (mỗi ô đất chỉ là một điểm). Super Mario Bros. là không gian 2D (di chuyển trái phải, lên xuống). Bida có thể là 2D hoặc 3D.
- Giới hạn và kết nối: Cờ Tỷ Phú có giới hạn và kết nối thành vòng khép kín. Các màn chơi trong Super Mario Bros. là không gian riêng biệt, kết nối qua ống nước. Clash Royale là không gian 2D giới hạn, tương tự bàn cờ Vua.
Mechanic 2: Thời gian trong game
Thời gian trong game được quyết định bởi:
- Theo lượt hay thời gian thực: Trong game theo lượt, thời gian giữa các lượt không quan trọng (ví dụ: Hearthstone, Cờ Tướng). Game thời gian thực yêu cầu phản ứng nhanh chóng (ví dụ: Liên Minh Huyền Thoại).
- Giới hạn thời gian: Hầu hết game mobile đều có giới hạn thời gian để tăng áp lực và kiểm soát thời lượng chơi. Ví dụ, Clash Royale giới hạn 3 phút mỗi trận.
- Kiểm soát thời gian: Một số game cho phép người chơi tạm dừng, tăng tốc hoặc quay ngược thời gian.
Mechanic 3: Đối tượng trong game
Đối tượng là những thứ có thể điều khiển và tương tác trong game.
- Đối tượng và thuộc tính: Trong Cờ Tỷ Phú, mỗi ô đất là một đối tượng có giá mua, giá cầm cố. Trong Super Mario Bros., Mario, quái vật và vật phẩm đều là đối tượng với các thuộc tính riêng.
- Trạng thái: Trạng thái của đối tượng thay đổi theo thuộc tính. Ví dụ, ô đất trong Cờ Tỷ Phú thay đổi từ chưa có chủ sang được mua, có nhà hoặc khách sạn.
Mechanic 4: Hành động trong game
Hành động là những thao tác người chơi thực hiện trong game. Gameplay thú vị đến từ sự cân bằng giữa chiến thuật và hành động. Một số cách để tăng sự thú vị:
- Thêm hành động: Ví dụ, Fortnite cho phép người chơi xây dựng công trình.
- Tác động lên nhiều đối tượng: Hành động “bắn” có thể phá hủy cửa, thùng xăng, làm chậm kẻ thù…
- Đạt mục tiêu bằng nhiều cách: Game RPG thường cho phép hoàn thành nhiệm vụ bằng nhiều cách: thuyết phục, ăn cắp hoặc giết đối phương.
- Thêm đối tượng: Game chiến thuật cho phép điều khiển nhiều đơn vị cùng lúc.
- Tình huống thay đổi: Hành động của người chơi ảnh hưởng đến tình huống trận đấu.
Mechanic 5: Quy luật trong game
Quy luật là nền tảng của game, quyết định tất cả các yếu tố khác. Mục tiêu của trò chơi phải:
- Cụ thể: Người chơi hiểu rõ mình cần làm gì.
- Có thể đạt được: Không vượt quá khả năng của người chơi.
- Thoả mãn: Mang lại cảm giác thành tựu khi đạt được.
Mechanic 6: Kỹ năng người chơi
Kỹ năng ở đây là kỹ năng của người chơi, không phải kỹ năng của nhân vật trong game. Có thể chia làm 3 nhóm:
- Thể chất: Nhanh tay lẹ mắt, phản xạ nhanh.
- Trí óc: Trí nhớ, quan sát, suy luận, chiến thuật.
- Xã hội: Thuyết phục, lừa đối, phối hợp với đồng đội.
Mechanic 7: May rủi trong game
May rủi là yếu tố người chơi không thể kiểm soát, tạo nên bất ngờ và sự thú vị. Hầu hết các game đều nằm giữa hai thái cực: hoàn toàn dựa vào kỹ năng (Cờ Vua) và hoàn toàn dựa vào may rủi (Tài Xỉu).
Tóm lại, mechanic là gì? Đó chính là tập hợp các yếu tố cốt lõi tạo nên một trò chơi. Hiểu rõ mechanic là chìa khoá để thiết kế và phân tích game một cách hiệu quả. Mỗi thể loại game sẽ có sự kết hợp và nhấn mạnh khác nhau vào các mechanic này, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho thế giới trò chơi.
