Triều cường là hiện tượng mực nước biển dâng cao bất thường, vượt quá mực nước triều cao thông thường. Đây là một hiện tượng thiên nhiên lặp đi lặp lại theo chu kỳ, nhưng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt ở các vùng ven biển và khu vực thấp trũng. Để hiểu rõ hơn về triều cường, chúng ta cần tìm hiểu bản chất, nguyên nhân và tác động của nó đến đời sống.
Về bản chất, triều cường là một dạng thủy triều, nhưng là đỉnh điểm của chu kỳ thủy triều. Thủy triều nói chung là sự dao động mực nước biển do lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời tác động lên Trái Đất. Khi Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất thẳng hàng, lực hấp dẫn kết hợp của chúng sẽ mạnh nhất, gây ra những đợt triều cường mạnh mẽ.
Triều cường thường xảy ra vào các ngày trăng tròn và trăng non (mùng 1 và ngày 15, 16 âm lịch hàng tháng), khi Mặt Trăng và Mặt Trời nằm cùng phía hoặc đối diện nhau so với Trái Đất. Tuy nhiên, triều cường đạt đỉnh điểm và gây nguy hiểm nhất thường rơi vào thời điểm giao mùa, đặc biệt là vào cuối mùa thu và đầu mùa đông.
Nguyên Nhân Gây Ra Triều Cường Tại Việt Nam
Tại Việt Nam, triều cường chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, có thể kể đến như:
-
Lực hấp dẫn từ Mặt Trăng và Mặt Trời: Đây là nguyên nhân cơ bản và chính yếu gây ra triều cường trên toàn cầu. Khi Mặt Trăng và Mặt Trời thẳng hàng với Trái Đất, lực hấp dẫn tổng hợp của chúng tác động mạnh mẽ lên các khối nước đại dương, làm mực nước biển dâng cao hơn bình thường.
-
Vị trí địa lý và địa hình: Việt Nam có bờ biển dài, nhiều vùng đồng bằng thấp trũng như Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh ven biển miền Trung. Địa hình thấp làm cho các khu vực này dễ bị ngập lụt khi triều cường kết hợp với các yếu tố khác.
-
Gió mùa và thời tiết: Gió mùa mạnh, đặc biệt là gió mùa Đông Bắc thổi mạnh vào mùa đông, có thể đẩy nước biển dồn về bờ, làm tăng thêm mực nước triều. Các cơn bão, áp thấp nhiệt đới cũng góp phần làm triều cường trở nên nghiêm trọng hơn.
-
Biến đổi khí hậu và nước biển dâng: Biến đổi khí hậu toàn cầu làm cho mực nước biển trung bình ngày càng dâng cao. Điều này làm gia tăng nền triều, khiến cho các đợt triều cường trở nên nguy hiểm hơn và ảnh hưởng sâu rộng hơn.
-
Sụt lún đất: Ở một số khu vực, đặc biệt là các đô thị lớn ven biển, tình trạng sụt lún đất do khai thác nước ngầm quá mức cũng làm tăng nguy cơ ngập lụt do triều cường.
-
Thay đổi dòng chảy sông: Các hoạt động xây dựng đập, hồ chứa trên thượng nguồn sông có thể làm thay đổi dòng chảy tự nhiên, ảnh hưởng đến chế độ thủy triều và làm gia tăng nguy cơ triều cường ở hạ lưu và vùng ven biển.
Ảnh Hưởng và Tác Động Của Triều Cường
Triều cường gây ra nhiều tác động tiêu cực đến đời sống kinh tế – xã hội và môi trường tại Việt Nam:
-
Ngập lụt đô thị và khu dân cư: Triều cường gây ngập úng trên diện rộng ở các thành phố lớn như TP.HCM, Cần Thơ, Hải Phòng và các khu dân cư ven biển. Giao thông bị đình trệ, sinh hoạt của người dân bị đảo lộn, tài sản bị hư hại.
-
Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản: Ngập mặn do triều cường làm hư hại mùa màng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản. Các vùng nuôi trồng thủy sản bị ngập lụt, gây thiệt hại về kinh tế cho người dân.
-
Phá hoại cơ sở hạ tầng: Triều cường gây sạt lở bờ sông, bờ biển, làm hư hỏng các công trình giao thông, cầu cống, đê điều, hệ thống thoát nước và các công trình công cộng khác.
-
Ô nhiễm môi trường: Ngập lụt do triều cường làm phát tán chất thải, ô nhiễm nguồn nước, gây nguy cơ dịch bệnh và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
-
Gián đoạn hoạt động kinh tế: Triều cường gây gián đoạn các hoạt động sản xuất, kinh doanh, du lịch, vận tải và các hoạt động kinh tế khác, gây thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp và người dân.
Để giảm thiểu tác động của triều cường, Việt Nam cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả, bao gồm quy hoạch đô thị và nông thôn hợp lý, xây dựng hệ thống đê điều và công trình phòng chống ngập lụt, nâng cao nhận thức cộng đồng về triều cường và biến đổi khí hậu, ứng dụng công nghệ dự báo và cảnh báo sớm triều cường, cũng như tăng cường hợp tác quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan.
