Đau bụng bên phải là một triệu chứng phổ biến, thường liên quan đến các vấn đề về hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, đôi khi cơn đau có thể là dấu hiệu cảnh báo của các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hơn như viêm ruột thừa, viêm túi mật, nhiễm trùng đường mật, sỏi thận, nhiễm trùng thận và nhiều bệnh lý khác. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, những bệnh lý này có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Do đó, khi xuất hiện triệu chứng đau bụng phải, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Về mặt tiêu hóa, đau Bụng Phải Là Bị Gì? Thường liên quan đến các bệnh lý về gan mật và đường ruột. Cơn đau dữ dội có thể là dấu hiệu cảnh báo các tình trạng cấp cứu như viêm ruột thừa, sỏi mật hoặc các vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác. Khi gặp phải triệu chứng này, người bệnh nên theo dõi và ghi lại các thông tin chi tiết như thời điểm bắt đầu đau, đặc điểm cơn đau (quặn thắt, âm ỉ), mức độ đau, vị trí lan rộng của cơn đau, thời gian mỗi cơn đau kéo dài và các triệu chứng đi kèm như buồn nôn, sốt, rối loạn tiêu hóa, tiết niệu… Những thông tin này sẽ rất hữu ích cho bác sĩ trong quá trình chẩn đoán bệnh.
Các Vị Trí Đau Bụng Phải Thường Gặp
Cơn đau bụng bên phải có thể xuất hiện ở hai khu vực chính:
- Đau bụng trên bên phải: Vùng bụng phía trên bên phải chứa nhiều cơ quan quan trọng như gan, túi mật, tá tràng, đầu tụy, thận phải và đại tràng góc gan. Bất kỳ vấn đề nào xảy ra ở các cơ quan này như viêm nhiễm, tắc nghẽn hoặc chấn thương đều có thể gây ra cơn đau dữ dội.
Nguyên Nhân Gây Đau Bụng Phải Phổ Biến
Triệu chứng đau bụng phải có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân điển hình:
1. Viêm Ruột Thừa
Viêm ruột thừa là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau bụng phải. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng quanh rốn hoặc thượng vị, sau đó di chuyển xuống hố chậu phải sau khoảng 6-12 giờ. Cơn đau do viêm ruột thừa có xu hướng tăng dần theo thời gian, trở nên dữ dội và có thể kèm theo co cứng thành bụng. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:
- Chán ăn
- Buồn nôn và nôn mửa
- Tiêu chảy
- Sốt cao trên 39 độ C
- Đau tăng lên khi ấn vào vùng bụng dưới bên phải
Khi nghi ngờ viêm ruột thừa, người bệnh cần đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán và phẫu thuật kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm như vỡ ruột thừa gây viêm phúc mạc.
2. Viêm Túi Mật Do Sỏi Mật
Đau bụng phải trên cũng có thể là dấu hiệu của sỏi túi mật hoặc viêm túi mật. Cơn đau do sỏi mật thường xuất hiện đột ngột, dữ dội, kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Các triệu chứng cụ thể bao gồm:
- Đau bụng phải đột ngột, dữ dội, tăng nhanh, có thể lan lên vai phải hoặc sau lưng
- Chán ăn, ăn không ngon
- Buồn nôn và nôn mửa
- Sốt cao
Nếu nghi ngờ đau bụng do sỏi mật hoặc viêm túi mật, người bệnh cần nhập viện để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật cắt túi mật.
3. Viêm Gan Cấp Tính
Đau bụng phải âm ỉ có thể là triệu chứng của viêm gan cấp tính. Viêm gan cấp tính là tình trạng tế bào gan bị tổn thương và viêm nhiễm. Bệnh thường diễn ra âm thầm ở giai đoạn đầu, các triệu chứng rõ ràng chỉ xuất hiện khi bệnh tiến triển nặng. Viêm gan cấp tính có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm nhiễm virus, vi khuẩn, rượu bia, thuốc hoặc các bệnh tự miễn. Các triệu chứng đi kèm có thể bao gồm:
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Chán ăn
- Mệt mỏi
- Nước tiểu sẫm màu
- Vàng da, vàng mắt
Khi có các triệu chứng nghi ngờ viêm gan, người bệnh cần nghỉ ngơi, uống đủ nước và ăn thức ăn dễ tiêu. Điều quan trọng là phải đến bệnh viện để được xét nghiệm, chẩn đoán xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời. Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc đặc trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
4. Sỏi Thận
Sỏi thận có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn đến đau bụng phải dưới, sau đó lan ra sau lưng hoặc xuống bụng dưới, cơ quan sinh dục. Cơn đau quặn thận thường kéo dài khoảng 20-60 phút, sau đó có thể giảm nhưng dễ tái phát. Mức độ đau có thể từ trung bình đến dữ dội. Các triệu chứng khác có thể đi kèm bao gồm:
- Buồn nôn và nôn mửa
- Đau rát khi đi tiểu
- Tiểu ra máu, nước tiểu đục
- Bí tiểu, tiểu khó hoặc tiểu nhiều bất thường
- Sốt
Nếu bị sỏi thận, người bệnh cần được bác sĩ thăm khám và chỉ định điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm dùng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ trơn đường tiết niệu, hoặc các biện pháp can thiệp ngoại khoa như tán sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi.
5. Thai Ngoài Tử Cung
Thai ngoài tử cung xảy ra khi trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung, thường gặp nhất là ở vòi trứng. Phụ nữ mang thai ngoài tử cung có thể bị đau bụng dưới bên phải hoặc bên trái, kèm theo các triệu chứng như:
- Chảy máu âm đạo bất thường hoặc ra dịch màu nâu
- Trễ kinh
- Đau vùng bụng dưới
Đây là tình trạng cấp cứu sản khoa nguy hiểm. Nếu thai ngoài tử cung vỡ, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng như:
- Chóng mặt, hoa mắt
- Vã mồ hôi
- Da niêm mạc nhợt nhạt
- Ngất xỉu
- Đau bụng dữ dội, bụng gồng cứng
Khi có các dấu hiệu nghi ngờ thai ngoài tử cung, đặc biệt là khi có thai trễ kinh và đau bụng, phụ nữ cần đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.
6. Viêm Vùng Chậu (PID)
Bệnh viêm vùng chậu (PID) là một nhiễm trùng ở cơ quan sinh sản của phụ nữ, thường do các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) gây ra như lậu hoặc chlamydia. PID có thể gây đau bụng dưới bên phải hoặc cả hai bên, kèm theo các triệu chứng như:
- Tiết dịch âm đạo bất thường, có mùi hôi
- Sốt
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Đau khi quan hệ tình dục
- Nóng rát khi đi tiểu
Viêm vùng chậu cần được điều trị bằng kháng sinh. Nếu không được điều trị kịp thời, PID có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như vô sinh, mang thai ngoài tử cung và đau vùng chậu mãn tính.
7. Nhiễm Trùng Tiêu Hóa
Nhiễm trùng tiêu hóa là tình trạng viêm nhiễm đường ruột do virus, vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm gây ra. Triệu chứng chính của nhiễm trùng tiêu hóa là đau bụng dọc khung đại tràng phải hoặc khắp bụng, kèm theo tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa, sốt và chán ăn.
Trong hầu hết các trường hợp, nhiễm trùng tiêu hóa thường tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý bù nước và điện giải đầy đủ để tránh mất nước. Trong trường hợp nặng, cần đến bệnh viện để được điều trị bằng kháng sinh hoặc truyền dịch.
8. Hội Chứng Ruột Kích Thích (IBS)
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đường ruột phổ biến, gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ giữa tiêu chảy và táo bón. Đau bụng phải IBS thường có xu hướng giảm sau khi đi đại tiện.
Nguyên nhân gây IBS chưa được biết rõ, nhưng các yếu tố như căng thẳng, chế độ ăn uống và rối loạn nhu động ruột có thể đóng vai trò quan trọng. Điều trị IBS tập trung vào kiểm soát triệu chứng bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, giảm căng thẳng và sử dụng thuốc khi cần thiết.
9. Đau Bụng Kinh
Ở phụ nữ, đau bụng phải khi rụng trứng hoặc trong kỳ kinh nguyệt là tình trạng phổ biến. Cơn đau thường âm ỉ, không quá dữ dội và có thể kéo dài vài ngày. Đau bụng kinh thường do sự co thắt của tử cung hoặc do sự phóng noãn gây kích thích.
Để giảm đau bụng kinh, có thể áp dụng các biện pháp như chườm ấm bụng, uống thuốc giảm đau không kê đơn (paracetamol, ibuprofen) hoặc sử dụng các biện pháp thư giãn.
Cách Chữa Đau Vùng Bụng Bên Phải
Cách điều trị đau bụng phải phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Điều quan trọng là phải xác định chính xác nguyên nhân gây đau để có phương pháp điều trị phù hợp. Người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và tư vấn điều trị.
Đối với các tình trạng cấp cứu như viêm ruột thừa, thai ngoài tử cung vỡ, viêm túi mật cấp tính, sỏi thận gây tắc nghẽn, phẫu thuật có thể là cần thiết. Đối với các nguyên nhân ít nghiêm trọng hơn, điều trị nội khoa bằng thuốc và thay đổi lối sống có thể đủ để kiểm soát triệu chứng.
Khi Nào Cần Đến Bệnh Viện Ngay?
Người bệnh cần đến bệnh viện ngay lập tức nếu đau bụng phải dữ dội hoặc kèm theo các triệu chứng sau:
- Đau ngực
- Khó thở
- Chóng mặt, choáng váng hoặc ngất xỉu
- Khó nuốt hoặc đau khi nuốt
- Sốt cao
- Vã mồ hôi, da xanh tái
- Nôn ra máu hoặc đi ngoài ra máu
- Vàng da, vàng mắt
- Đau bụng khi chạm vào
- Bụng chướng to bất thường
- Xuất huyết âm đạo bất thường
- Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
Cách Phòng Ngừa Đau Bụng Bên Phải
Trong nhiều trường hợp, đau bụng phải có thể phòng ngừa được bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống hợp lý:
- Uống đủ nước mỗi ngày để tránh táo bón.
- Duy trì thói quen đi đại tiện đều đặn.
- Ăn uống cân bằng, giàu chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày.
- Ăn chậm, nhai kỹ.
- Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức khỏe tiêu hóa và giảm căng thẳng.
- Vận động và di chuyển cẩn thận để tránh chấn thương vùng bụng.
Để được tư vấn và điều trị các bệnh lý tiêu hóa, bạn có thể liên hệ với các chuyên gia tại Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bài viết đã cung cấp thông tin chi tiết về đau bụng phải là bị gì, các nguyên nhân phổ biến, triệu chứng và cách điều trị. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức hữu ích để chủ động theo dõi sức khỏe và thăm khám sớm khi cần thiết, nhằm hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm.
