Teo âm đạo là tình trạng âm đạo trở nên khô, mỏng và dễ bị viêm do sự sụt giảm hormone estrogen trong cơ thể. Tình trạng này thường xuất hiện vào giai đoạn trong và sau mãn kinh khi cơ thể phụ nữ sản xuất ít estrogen hơn, dẫn đến các mô âm đạo không được bôi trơn và đàn hồi. Điều này không chỉ khiến âm đạo dễ bị viêm mà còn ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và đời sống tình dục của người phụ nữ.
Teo âm đạo là tình trạng các mô âm đạo mỏng đi, khô hơn và kém đàn hồi do giảm nồng độ estrogen. Estrogen là hormone nữ chịu trách nhiệm duy trì sức khỏe của âm đạo. Khi nồng độ estrogen giảm, các thành âm đạo trở nên mỏng hơn, ít đàn hồi hơn và tiết ra ít chất bôi trơn hơn. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như khô âm đạo, ngứa, rát và đau khi giao hợp. Teo âm đạo thường xảy ra sau mãn kinh, nhưng nó cũng có thể xảy ra ở những phụ nữ đã cắt bỏ buồng trứng hoặc đang điều trị ung thư vú. Có một số phương pháp điều trị có sẵn để giúp giảm các triệu chứng của teo âm đạo.
Theo báo cáo của Belal Bleibel và cộng sự vào năm 2023, tình trạng teo âm đạo phổ biến nhất ở nhóm phụ nữ sau mãn kinh. Trong khi có khoảng 15% phụ nữ trước mãn kinh gặp phải các triệu chứng của teo âm đạo, thì có đến 57% phụ nữ sau mãn kinh được ghi nhận mắc tình trạng này.
Nguyên nhân chính gây ra teo âm đạo là sự suy giảm sản xuất estrogen làm cho các mô âm đạo mỏng hơn, khô hơn, kém đàn hồi và dễ bị viêm. Một số nguyên nhân được cho là có liên quan đến sự suy giảm estrogen dẫn đến nguy cơ mắc bệnh bao gồm: giai đoạn mãn kinh và tiền mãn kinh, phẫu thuật cắt buồng trứng, cho con bú sau sinh, sử dụng một số loại thuốc điều trị ung thư hoặc ức chế estrogen, xạ trị hoặc hóa trị vùng chậu.
Ở giai đoạn mãn kinh và tiền mãn kinh, nồng độ estrogen trong cơ thể người phụ nữ có thể giảm đến 85%. Sự thiếu hụt estrogen trong giai đoạn mãn kinh làm cho các mô âm đạo mất đi độ dày, độ ẩm tự nhiên và sự đàn hồi. Từ đó khiến lượng dịch âm đạo giảm đi và thay đổi cân bằng axit bên trong âm đạo. Tất cả những yếu tố này làm cho mô âm đạo trở nên mỏng manh, dễ kích ứng và tăng nguy cơ teo âm đạo.
Teo âm đạo là nguyên nhân gây ra các triệu chứng liên quan được gọi chung là hội chứng tiết niệu sinh dục thời kỳ mãn kinh. Một số triệu chứng và dấu hiệu của hội chứng này có thể bao gồm: khô âm đạo, nóng rát âm đạo, khí hư âm đạo bất thường (thường có màu vàng), ngứa xung quanh bộ phận sinh dục ngoài, tiểu rắt, tiểu buốt, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, tiểu không tự chủ, có máu trong nước tiểu, chảy máu nhẹ sau khi giao hợp, giảm tiết dịch âm đạo khi quan hệ tình dục.
Mặc dù teo âm đạo thường không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng người bệnh, nhưng tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ. Các triệu chứng như khô rát, ngứa, đau khi quan hệ và thậm chí là chảy máu có thể gây khó chịu và làm giảm sự tự tin của nhiều chị em. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng âm đạo và đường tiểu do tăng sinh của các vi khuẩn có hại bên trong âm đạo.
Quá trình chẩn đoán teo âm đạo thường bắt đầu từ việc đánh giá các triệu chứng và khai thác tiền sử bệnh lý, tiền sử phẫu thuật của người bệnh. Bác sĩ sản khoa sẽ sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để đảm bảo kết quả chẩn đoán được chính xác nhất, bao gồm: khám vùng chậu, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm cân bằng axit.
Trên thực tế, teo âm đạo không thể chữa khỏi hoàn toàn vì đây là hiện tượng sinh lý tự nhiên của mỗi con người. Mục tiêu chính của việc điều trị bệnh teo âm đạo là kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng liên quan. Có nhiều phương pháp điều trị teo âm đạo như: liệu pháp estrogen tại chỗ, liệu pháp thay thế estrogen (estrogen toàn thân), phương pháp điều trị không dùng hormone (chất bôi trơn và chất dưỡng ẩm, điều trị bằng laser, dùng cây nong).
Mặc dù không có biện pháp nào có thể phòng ngừa bệnh teo âm đạo ở phụ nữ, chị em có thể áp dụng một số biện pháp sau đây để duy trì sức khỏe âm đạo và giảm bớt các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra: duy trì quan hệ tình dục đều đặn, sử dụng chất dưỡng ẩm âm đạo, sử dụng chất bôi trơn khi quan hệ, tập các bài tập cơ sàn chậu (Kegel), bỏ thuốc lá, chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, khám phụ khoa định kỳ.
