Trong thế giới hiện đại, “aesthetic” không chỉ đơn thuần là vẻ đẹp bên ngoài mà đã trở thành một thuật ngữ phổ biến, đặc biệt là trong cộng đồng trực tuyến. Aesthetic được hiểu là phong cách thẩm mỹ đặc trưng, thể hiện gu cá nhân và thường gắn liền với một nhóm người có chung sở thích, giá trị và mối quan tâm. Từ thời trang, nội thất, âm nhạc đến phong cách sống, aesthetic bao trùm mọi khía cạnh và tạo nên những trào lưu thẩm mỹ đa dạng.
Trên các nền tảng mạng xã hội như Instagram và Pinterest, aesthetic được thể hiện rõ nét qua những moodboard (bảng cảm xúc) trực quan, tập hợp hình ảnh, màu sắc và yếu tố thiết kế đồng nhất. Những moodboard này không chỉ truyền tải một phong cách thẩm mỹ cụ thể mà còn khơi gợi cảm xúc và tạo ra một không gian trực quan đầy cảm hứng. Với sự phát triển của video ngắn, YouTube và TikTok trở thành nơi lý tưởng để giới trẻ chia sẻ aesthetic cá nhân thông qua các video về phong cách sống, trang phục, trang điểm và nhiều chủ đề khác.
Tuy nhiên, aesthetic không chỉ giới hạn trong lĩnh vực văn hóa đại chúng. Về mặt học thuật, Aesthetic, hay Mỹ học, là một nhánh triết học nghiên cứu về cái đẹp, nghệ thuật và các nguyên tắc của sự thưởng thức thẩm mỹ. Các triết gia trong lĩnh vực này tìm hiểu về bản chất của cái đẹp, cách chúng ta cảm nhận và đánh giá vẻ đẹp, cũng như vai trò của nghệ thuật trong đời sống con người.
Nguồn Gốc Sâu Xa của Thuật Ngữ Aesthetic
Từ “aesthetic” bắt nguồn từ thuật ngữ Hy Lạp cổ “aisthetikos”, mang ý nghĩa “liên quan đến cảm giác” hoặc “khả năng cảm nhận”. Trong triết học Hy Lạp, “aisthesis” đề cập đến nhận thức thông qua giác quan, đối lập với “noesis” là nhận thức lý trí.
Vào năm 1735, triết gia người Đức Alexander Baumgarten đã đưa thuật ngữ này vào lĩnh vực triết học khi đặt tên cho tác phẩm của mình là “Aesthetica” (Mỹ học). Baumgarten đã mở rộng ý nghĩa của aesthetic từ “cảm giác” đơn thuần thành “cảm thụ cái đẹp”, đặt nền móng cho việc nghiên cứu về mỹ học như một lĩnh vực triết học độc lập. Đến năm 1790, triết gia Immanuel Kant, trong cuốn sách “Phê phán năng lực phán đoán” (Critique of Judgement), đã tiếp tục sử dụng và phổ biến định nghĩa của Baumgarten, đưa thuật ngữ aesthetic trở nên quen thuộc trong ngôn ngữ triết học phương Tây.
3. Tại Sao Aesthetic Thống Trị Văn Hóa Hiện Đại?
Sự phổ biến của aesthetic trong giới trẻ ngày nay có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, trong đó phong trào vaporwave vào những năm 2010 đóng vai trò quan trọng. Vaporwave là một trào lưu nghệ thuật và âm nhạc mang đậm tính thẩm mỹ của những năm 1980-1990, thể hiện qua phong cách thiết kế đồ họa, âm nhạc điện tử và văn hóa internet. Vaporwave đã đưa từ “aesthetic” đến gần hơn với giới trẻ và tạo ra một làn sóng quan tâm đến các phong cách thẩm mỹ khác nhau.
Theo thống kê từ Pinterest, từ năm 2018, lượng tìm kiếm liên quan đến chủ đề “aesthetic” đã tăng vọt, chiếm đến 60% tổng lượng tìm kiếm về thẩm mỹ. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của cộng đồng mạng đối với việc khám phá và định hình aesthetic cá nhân. Sự gia tăng này đã dẫn đến sự ra đời của vô số thể loại aesthetic khác nhau, đáp ứng nhu cầu thể hiện bản sắc và cá tính riêng của mỗi người.
Nếu Tumblr từng là nền tảng để giới trẻ thể hiện bản thân và phô diễn cá tính, thì ngày nay TikTok và Instagram đã trở thành những “thánh địa” mới cho aesthetic. Các trào lưu video như “What aesthetic are you?” (Bạn thuộc kiểu aesthetic nào?) trên TikTok đã tạo nên cơn sốt và thu hút hàng triệu lượt xem, cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của aesthetic trong văn hóa trực tuyến.
Thời trang là một lĩnh vực mà aesthetic được thể hiện rõ ràng và đa dạng nhất. Các xu hướng thời trang như e-girl, VSCO girl, art hoe, dark academia, cottagecore… đều là những ví dụ điển hình cho các phong cách aesthetic khác nhau, thể hiện gu thẩm mỹ và cá tính riêng biệt của người mặc. Về phong cách sống, cottagecore, với xu hướng sống hòa mình với thiên nhiên và đề cao vẻ đẹp bình dị của vùng quê, đã trở thành một trào lưu được yêu thích, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch và sự tìm kiếm sự yên bình trong cuộc sống.
Aesthetic trở thành một phương tiện để giới trẻ thể hiện tính cá nhân, sự tự nhận thức về bản thân và gu thẩm mỹ một cách tự do, vượt ra khỏi những khuôn mẫu và tiêu chuẩn xã hội. Trong thời đại mà sự khác biệt được đề cao trên mạng xã hội, aesthetic giúp mỗi người khẳng định bản sắc riêng và tạo dấu ấn cá nhân trong cộng đồng trực tuyến.
Nhà ngôn ngữ học Gretchen McCulloch đã ví von việc sở hữu một aesthetic riêng giống như việc xây dựng thương hiệu cá nhân. Tuy nhiên, aesthetic mang đến cảm giác nghệ thuật và tinh tế hơn, trong khi thương hiệu cá nhân đôi khi mang nặng tính quảng cáo và thương mại. Điều này có lẽ lý giải vì sao có vô số loại aesthetic khác nhau, thậm chí có cả một trang wiki riêng để phân loại chúng, cho thấy sự phong phú và đa dạng của thế giới aesthetic.
Tại Việt Nam, nhiều influencer trẻ đã tạo được tiếng vang trong và ngoài nước nhờ việc xây dựng và thể hiện aesthetic độc đáo của mình. Các fashionista như @naomiroestel, @oanhdaqueen là những ví dụ điển hình, với phong cách thời trang nổi bật, đậm chất cá nhân và thường xuyên xuất hiện trên Pinterest với hashtag #aestheticgirl.
Instagram cũng là một nền tảng quan trọng để giới trẻ thể hiện gu thẩm mỹ thông qua việc xây dựng feed (bảng tin) được thiết kế tỉ mỉ, thể hiện sự nhất quán về màu sắc, bố cục và chủ đề, tạo nên một không gian trực quan hài hòa và thu hút.
Có thể thấy, theo định nghĩa hiện đại của giới trẻ, aesthetic mang đến cảm giác và cảm xúc gắn liền với hình ảnh thẩm mỹ. Điều này gần gũi với định nghĩa của Aristotle, khi ông cho rằng nghệ thuật mang đến cơ hội để cảm nhận những cung bậc cảm xúc mà chúng ta chưa từng trải nghiệm, và aesthetic trong văn hóa đương đại cũng đóng vai trò tương tự, mở ra một thế giới cảm xúc và trải nghiệm thẩm mỹ phong phú cho mỗi người.
4. Ứng Dụng Aesthetic Trong Giao Tiếp và Đời Sống
Ví dụ về cách sử dụng “aesthetic” trong giao tiếp:
Tiếng Anh:
A: So what is your aesthetic?
B: As a potterhead, I feel like “dark academia” really suits me.
Tiếng Việt:
A: Ê vậy aesthetic của bà là gì á?
B: Là một fan cứng lâu năm của Harry Potter, tui thấy dark academia rất hợp với tui.
Đoạn hội thoại trên cho thấy cách “aesthetic” được sử dụng một cách tự nhiên trong giao tiếp hàng ngày, đặc biệt là trong giới trẻ. Việc hỏi về “aesthetic của bạn là gì?” tương tự như hỏi về phong cách cá nhân, gu thẩm mỹ hoặc sở thích.
Để ứng dụng aesthetic vào đời sống và định hình phong cách cá nhân, bạn có thể bắt đầu bằng việc khám phá các loại aesthetic khác nhau, tìm hiểu về đặc trưng của từng phong cách và xem phong cách nào phù hợp với sở thích và cá tính của mình. Bạn có thể tạo moodboard trên Pinterest hoặc các công cụ trực tuyến khác để thu thập hình ảnh, màu sắc và cảm hứng cho aesthetic của mình. Quan trọng nhất, hãy thử nghiệm và điều chỉnh phong cách để tìm ra aesthetic độc đáo và phản ánh đúng bản thân bạn. Aesthetic không chỉ là một xu hướng nhất thời mà còn là một cách để bạn thể hiện cá tính, kết nối với cộng đồng và tận hưởng vẻ đẹp trong cuộc sống hàng ngày.