Isopod là một nhóm động vật giáp xác thuộc bộ Isopoda, bao gồm hơn 10.000 loài, trong đó khoảng 4.500 loài sống ở biển. Chỉ có khoảng 20 loài thuộc chi Bathynomus, thường được gọi là isopod khổng lồ. Chúng thường bị nhầm lẫn với côn trùng, đặc biệt là gián hoặc bọ do vẻ ngoài của chúng.
Khác với họ hàng trên cạn có kích thước nhỏ, isopod biển có thể đạt chiều dài từ 19 đến gần 40 cm. Thậm chí, một số loài “siêu khổng lồ” có thể dài tới hơn 50 cm.
Kích thước khổng lồ của isopod được cho là do sự thích nghi với môi trường sống khắc nghiệt dưới đáy biển sâu, đặc biệt là nhiệt độ thấp. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác vẫn chưa được các nhà khoa học xác định rõ.
Năm 2010, một con isopod khổng lồ dài gần 80 cm đã được phát hiện khi vô tình bám vào một thiết bị vận hành từ xa dưới nước (ROV) ở độ sâu 2,6 km.
Isopod khổng lồ có 14 chân, hai mắt phản chiếu ánh sáng và miệng có bốn bộ hàm. Cấu trúc miệng này giúp chúng dễ dàng nghiền nát vỏ cứng và xác động vật để ăn.
Mặc dù có vẻ ngoài đáng sợ, isopod khổng lồ không hung dữ. Chúng có sự trao đổi chất chậm, thường ở trạng thái ngủ đông và ít khi cần kiếm ăn. Một số cá thể isopod nuôi nhốt có thể sống tới 5 năm mà không cần ăn.
Là loài giáp xác ăn thịt, isopod khổng lồ ăn bất cứ thứ gì rơi xuống đáy biển, bao gồm xác động vật và sinh vật biển nhỏ. Khi bị đe dọa, chúng cuộn tròn lại thành một quả bóng nhờ lớp vỏ cứng để tự vệ.
Cấu tạo miệng phức tạp của isopod khổng lồ cho phép chúng thực hiện các chức năng của một loài ăn thịt như đâm, xé và mổ bụng con mồi. Môi trường sống ưa thích của chúng là vùng biển sâu từ 170 đến hơn 2.100m, nơi có áp suất cao và nhiệt độ thấp (dưới 4 độ C).
Hình ảnh trên cho thấy một con isopod khổng lồ dài gần 80 cm được tìm thấy ở Vịnh Mexico năm 2010. Nó đã bám vào một ROV ở độ sâu lớn.
Hai cá thể isopod khổng lồ đã được quan sát trong chuyến thám hiểm biển sâu Đông Nam Hoa Kỳ năm 2019.
Năm 1879, nhà động vật học Alphonse Milne-Edwards đã mô tả loài isopod khổng lồ lần đầu tiên dựa trên mẫu vật được thu thập từ Vịnh Mexico. Khám phá này đã bác bỏ quan niệm về một đại dương sâu không có sự sống.
Isopod khổng lồ không có giá trị thương mại trong ngành thủy sản nhưng được biết đến với việc tấn công cá mắc lưới. Mặc dù bản tính hiền lành, chúng có thể gây ra vết thương nguy hiểm bằng chân sắc nhọn và hàm bén.
Isopod khổng lồ phân bố ở Tây Đại Tây Dương, từ Georgia (Mỹ) đến Brazil, bao gồm Vịnh Mexico và Caribe. Bốn loài được biết đến ở Đại Tây Dương là B. falusus, B. miyarei, B. maxeyorum, và B. giganteus. Các loài còn lại sống ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Là loài ăn xác thối quan trọng dưới đáy biển sâu, isopod khổng lồ sống ở độ sâu từ 170 đến 2.140 m, nơi áp suất cao và nhiệt độ thấp. Một số loài sống ở vùng nước nông hơn, từ 22 đến 280 m. Kỷ lục độ sâu được ghi nhận là 2.500 m đối với loài B. kensleyi.
Nghiên cứu cho thấy mùa sinh sản của isopod khổng lồ là mùa xuân và mùa đông, do thiếu thức ăn vào mùa hè.
Isopod có hệ tiêu hóa và trao đổi chất chậm. Chúng mất nhiều năm để tiêu hóa thức ăn và bài tiết. “Bọ cắn lưỡi” hay “rận ăn lưỡi” là họ hàng gần của isopod.
