“Đầu cắt moi” là một cụm từ tiếng lóng đặc trưng của Việt Nam, dùng để chỉ một kiểu tóc quen thuộc, thường được biết đến với tên gọi quốc tế là bowl cut (tóc bát úp). Xuất phát điểm của cụm từ này có phần hài hước và mang tính miệt thị, bắt nguồn từ những bình luận trên nền tảng YouTube. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng “đầu cắt moi” không phải là một thuật ngữ dịch chính thức hay trang trọng, mà chỉ là một cách gọi dân dã, đôi khi mang sắc thái tiêu cực, để mô tả kiểu tóc có hình dáng tựa như chiếc bát úp lên đầu.
Thực tế, kiểu tóc bowl cut có một lịch sử lâu đời và phong phú. Nguồn gốc của nó có thể truy ngược về thời Trung Cổ, khi kiểu tóc này rất phổ biến ở nam giới châu Âu, đặc biệt là từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 15. Cái tên “bowl cut” (cắt bát) xuất phát từ phương pháp cắt tóc thô sơ thời bấy giờ: người ta úp một chiếc bát lên đầu và cắt hoặc cạo phần tóc thừa bên dưới. Kiểu tóc này thường bị xem là dấu hiệu của sự thiếu chuyên nghiệp, thậm chí là nghèo khó ở một số nền văn hóa, bởi nó gợi liên tưởng đến những người không có điều kiện tiếp cận dịch vụ cắt tóc chuyên nghiệp. Tuy nhiên, trong lịch sử, bowl cut cũng từng là kiểu tóc của binh lính và các nhà lãnh đạo tôn giáo trong giai đoạn Thập tự chinh, cho thấy sự đa dạng trong ngữ cảnh sử dụng của kiểu tóc này.
Sau nhiều thế kỷ bị xem là lỗi mốt, kiểu tóc bowl cut bất ngờ trỗi dậy vào những năm 1960, một phần lớn nhờ sự lăng xê của các thành viên ban nhạc huyền thoại The Beatles. Sự phổ biến của The Beatles đã đưa kiểu tóc này trở lại bản đồ thời trang, đặc biệt là trong giới trẻ. Tại Pháp, nhà tạo mẫu tóc nổi tiếng Vidal Sassoon đã giới thiệu phiên bản “coupe au bol” mang tính nghệ thuật hơn, góp phần thay đổi nhận thức về kiểu tóc tưởng chừng như đơn giản này. Thậm chí, từ năm 1977 đến 1981, hàng ngàn phụ huynh ở Mỹ đã lựa chọn kiểu tóc bowl cut cho con trai của mình, cho thấy sức hút mạnh mẽ của nó trong một giai đoạn nhất định.
Tuy nhiên, từ năm 2005 đến 2010, bowl cut lại trở thành đối tượng bị chế giễu trên mạng xã hội và các diễn đàn trực tuyến. Một số người còn có ấn tượng tiêu cực với kiểu tóc này, gắn liền nó với hình ảnh những người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng và tân phát xít. Ví dụ điển hình là Dylann Roof, kẻ gây ra vụ xả súng hàng loạt tại nhà thờ ở Charleston năm 2015, có kiểu tóc bowl cut. Sự kiện này càng làm gia tăng những định kiến tiêu cực xung quanh kiểu tóc này trong một bộ phận công chúng.
Ở các quốc gia khác, bowl cut cũng có những tên gọi riêng. Tại Tây Ban Nha, người ta gọi là corte de tazón (kiểu tóc cái bát) hoặc corte de hongo (kiểu tóc nấm). Trong tiếng Trung Quốc, kiểu tóc này được gọi là 蘑菇头 (mógū tóu), nghĩa đen là “đầu nấm”. Cần lưu ý rằng, trong tiếng Trung, từ “ma cô” (蘑菇 – mógū) chỉ đơn giản là một loại nấm, hoàn toàn không mang ý nghĩa tiêu cực như trong tiếng Việt.
Điều đáng chú ý là tại Việt Nam, cụm từ “đầu cắt moi” không chỉ được dùng để chỉ kiểu tóc bowl cut. Trong nhiều trường hợp, nó còn bị hiểu nhầm và gán cho hai kiểu tóc hoàn toàn khác, đó là Undercut và Mullet. Kiểu tóc Undercut, xuất hiện từ đầu thế kỷ 20 và từng được ngôi sao bóng đá David Beckham ưa chuộng, có đặc điểm là phần tóc hai bên và sau gáy được cắt ngắn hoặc cạo sát, trong khi phần tóc trên đỉnh đầu được để dài và vuốt ngược. Còn kiểu tóc Mullet, thịnh hành nhờ ban nhạc Beastie Boys vào những năm 1990, lại có phần tóc phía trước và hai bên được cắt ngắn, còn phần tóc phía sau gáy được nuôi dài và để xõa.
Sự nhầm lẫn này cho thấy cách sử dụng từ ngữ linh hoạt và đôi khi không chính xác trong ngôn ngữ đời thường. “Đầu cắt moi”, từ một cụm từ miệt thị chỉ kiểu tóc bowl cut, đã mở rộng phạm vi để chỉ chung những kiểu tóc có phần “quê mùa” hoặc “lỗi thời” trong quan niệm của một số người, bao gồm cả Undercut và Mullet, mặc dù bản thân hai kiểu tóc này, đặc biệt là Undercut, vẫn được ưa chuộng và có những biến thể hiện đại, phong cách. Do đó, khi nghe đến cụm từ “đầu cắt moi”, cần hiểu rõ ngữ cảnh và ý định của người nói để tránh những hiểu lầm không đáng có về kiểu tóc mà họ đang đề cập.
