Công nghiệp hóa là một quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp, đánh dấu sự phát triển vượt bậc của lực lượng sản xuất và xã hội. Vậy Công Nghiệp Hóa Là Gì? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích khái niệm, các loại hình, nội dung cơ bản, tác động cũng như thực trạng công nghiệp hóa tại Việt Nam.
Để hiểu rõ công nghiệp hóa là gì, trước hết cần định nghĩa “công nghiệp”. Công nghiệp là một bộ phận của nền kinh tế, chuyên sản xuất hàng hóa vật chất thông qua chế tạo, chế phẩm, chế biến… phục vụ nhu cầu tiêu dùng hoặc kinh doanh. Đây là hoạt động kinh tế sản xuất quy mô lớn, ứng dụng công nghệ, khoa học và kỹ thuật tiên tiến.
Công nghiệp hóa là quá trình nâng cao tỷ trọng của công nghiệp trong toàn bộ các ngành kinh tế của một vùng hoặc một quốc gia. Tỷ trọng này được thể hiện qua tỷ trọng lao động, giá trị gia tăng và sản phẩm tạo ra. Nói cách khác, công nghiệp hóa là quá trình chuyển đổi kinh tế – xã hội từ nông nghiệp sang công nghiệp, một phần của quá trình hiện đại hóa. Quá trình này song hành với sự phát triển của khoa học, công nghệ, kỹ thuật, đặc biệt là sản xuất năng lượng và luyện kim quy mô lớn.
Các Loại Hình Công Nghiệp Hóa
Có hai loại hình công nghiệp hóa chính:
- Công nghiệp hóa kiểu truyền thống: Diễn ra ở các nước phương Tây từ cuối thế kỷ XVIII đến giữa thế kỷ XX.
- Công nghiệp hóa kiểu mới: Bắt đầu từ những năm 60 của thế kỷ trước, rút kinh nghiệm từ những mặt tiêu cực của công nghiệp hóa cũ và tiếp thu thành công của một số nước đi sau. Loại hình này hướng đến rút ngắn thời gian, gắn kết với yêu cầu của nền kinh tế tri thức và phát triển bền vững.
Nội Dung Cơ Bản Của Công Nghiệp Hóa Tại Việt Nam
Tại Việt Nam, công nghiệp hóa được xác định là công nghiệp hóa, hiện đại hóa – một quá trình kinh tế, kỹ thuật – công nghệ và kinh tế – xã hội toàn diện, sâu rộng nhằm chuyển đổi nền sản xuất và xã hội từ trình độ nông nghiệp lạc hậu lên trình độ công nghiệp với trình độ công nghệ ngày càng tiên tiến, hiện đại.
Một số nội dung cơ bản bao gồm:
- Công nghiệp hóa trong phát triển lực lượng sản xuất: Cơ khí hóa nền sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ hiện đại vào các ngành kinh tế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
- Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý, hiện đại: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ lạc hậu, kém hiệu quả sang hợp lý, hiện đại, hiệu quả; chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức.
- Củng cố vai trò lãnh đạo trong quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
Tác Động Của Công Nghiệp Hóa
Công nghiệp hóa tác động đến nhiều mặt của đời sống:
- Đối với đời sống gia đình: Thay đổi lối sống sinh hoạt, tạo áp lực mưu sinh, ảnh hưởng đến quan hệ tình cảm gia đình.
- Đối với phát triển kinh tế, tri thức: Thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, tạo ra các công nghệ cao, biến đổi sâu sắc quá trình sản xuất, kinh doanh.
- Đối với môi trường: Gây ra ô nhiễm không khí, nguồn nước và đất, đặt ra bài toán phát triển công nghiệp song song với bảo vệ môi trường.
Công Nghiệp Hóa Và Pháp Luật Tại Việt Nam
Mặc dù công nghiệp chế biến chế tạo ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, vấn đề phát triển công nghiệp hóa vẫn chưa được “luật hóa” một cách cụ thể. Việc này đặt ra yêu cầu về việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo cơ chế, chính sách thúc đẩy nâng tầm phát triển công nghiệp trong nước, thu hút đầu tư nước ngoài và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Việc xây dựng Luật về phát triển công nghiệp được coi là vấn đề tất yếu.
