Chúa 3 Ngôi Là Gì?

Giáo lý về Chúa Ba Ngôi là nền tảng đức tin Kitô giáo. Đây là điều quan yếu để hiểu đúng về Thiên Chúa, về cách Ngài liên quan đến chúng ta, và cách chúng ta cần liên quan đến Ngài. Chúa Ba Ngôi, hay Tam Vị Nhất Thể, là một khái niệm cốt lõi nhưng cũng gây nhiều tranh luận và thắc mắc. Làm sao Thiên Chúa có thể vừa là MỘT vừa là BA? Liệu có mâu thuẫn trong khái niệm này không?

Thiên Chúa Tam Vị Nhất Thể là gì?

Giáo lý về Tam Vị Nhất Thể nghĩa là có MỘT Thiên Chúa hiện hữu trong Ba Ngôi vị riêng biệt – Ngôi Cha, Ngôi Con (Đức Chúa Giê-su), và Ngôi Thánh Thần. Nói cách khác, Thiên Chúa là MỘT về bản thể và là BA về ngôi vị. Định nghĩa này diễn tả ba chân lý quan trọng: (1) Ngôi Cha, Ngôi Con, và Ngôi Thánh Thần là Ba Ngôi vị riêng biệt, (2) mỗi Ngôi vị là Thiên Chúa trọn vẹn, (3) chỉ có MỘT Thiên Chúa.

Kinh Thánh nói về Ngôi Cha là Thiên Chúa, Chúa Giê-su là Thiên Chúa, và Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa. Tuy là ba cách nhìn khác nhau về Thiên Chúa, nhưng Kinh Thánh cũng nói rõ rằng Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần là ba Ngôi vị riêng biệt. Ví dụ, Chúa Cha sai Chúa Con đến thế gian, Ngài không thể cùng ngôi vị như Chúa Con. Cũng vậy, sau khi Chúa Con trở về cùng Chúa Cha, Chúa Cha và Chúa Con sai Chúa Thánh Thần đến thế gian. Do đó, Chúa Thánh Thần phải riêng biệt với Chúa Cha và Chúa Con.

Khi Chúa Giê-su chịu Phép Rửa, chúng ta nghe tiếng Chúa Cha nói từ trời và Chúa Thánh Thần ngự xuống trong hình dạng chim bồ câu. Sự kiện Chúa Giê-su chịu phép rửa minh chứng cho sự hiện diện của cả ba Ngôi vị Thiên Chúa.

Sự thật là Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần là ba ngôi vị riêng biệt, có nghĩa là Chúa Cha không là Chúa Con, Chúa Con không là Chúa Thánh Thần, và Chúa Thánh Thần không là Chúa Cha. Chúa Giê-su là Thiên Chúa, nhưng Ngài không là Chúa Cha hoặc Chúa Thánh Thần. Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa, nhưng Ngài không là Chúa Cha hoặc Chúa Con. Ba Ngôi vị khác nhau, chứ không là ba cách nhìn khác nhau về Thiên Chúa.

Mỗi Ngôi vị trong Ba Ngôi đều có một trung tâm nhận thức riêng biệt. Như vậy, Ba Ngôi liên quan lẫn nhau – Chúa Cha coi mình là “Ta”, coi Chúa Con và Chúa Thánh Thần là “Ngươi”. Cũng vậy, Chúa Con coi mình là “Ta”, nhưng Chúa Cha và Chúa Thánh Thần là “Ngươi”.

Chúa Giê-su và Chúa Cha đều là Thiên Chúa, các Ngài là hai ngôi vị khác nhau. Chúa Giêsu cầu nguyện với Chúa Cha minh chứng cho sự khác biệt về Ngôi vị nhưng đồng nhất về Bản thể Thiên Chúa. Như vậy, Chúa Giê-su cầu nguyện với Chúa Cha chứ không cầu nguyện với chính Ngài. Thật vậy, đó chính là cuộc đối thoại liên tục giữa Chúa Cha và Chúa Con, điều này cung cấp chứng cứ xác thực nhất rằng các Ngài là những ngôi vị riêng biệt với cách ý thức riêng biệt.

Đôi khi Ngôi vị của Chúa Cha và Chúa Con được chúng ta đánh giá cao, nhưng Ngôi vị của Chúa Thánh Thần lại bị chúng ta thờ ơ. Chúa Thánh Thần thường bị hiểu sai là một sức mạnh, nhưng thực chất Ngài là một Ngôi vị với đầy đủ những thuộc tính của Thiên Chúa. Thật vậy, đôi khi Chúa Thánh Thần bị đối xử như “sức mạnh” hơn là một Ngôi vị. Nhưng Chúa Thánh Thần không là như vậy, mà là chính Ngài. Chúa Thánh Thần là một Ngôi vị thực sự, không là một lực không ngôi vị, mà được nhận thấy bằng sự thật là Ngài nói, lý luận, suy nghĩ và hiểu biết, ý muốn, cảm thấy, và trao ban tình bằng hữu. Đó là các phẩm chất của Ngôi vị. Thêm vào chủ đề này, các chủ đề mà chúng ta đã đề cập trên đây làm rõ rằng Ngôi vị của Chúa Thánh Thần riêng biệt với Ngôi vị của Chúa Con và Chúa Cha. Các Ngài là ba Ngôi vị thực sự, chứ không là ba vai trò của Thiên Chúa.

Một sai lầm nghiêm trọng khác mà người ta mắc phải là cứ nghĩ rằng Chúa Cha trở thành Chúa Con, rồi lại trở thành Chúa Thánh Thần. Thiên Chúa luôn tồn tại trong ba Ngôi vị, không có sự biến đổi hay thay thế giữa các Ngôi. Trái ngược với điều này, các đoạn văn chúng ta đọc đều ngụ ý rằng Thiên Chúa luôn luôn và mãi mãi là Ba Ngôi. Không bao giờ có một ngôi không hiện hữu. Ba Ngôi là vĩnh hằng, là đời đời.

Ba Ngôi trong Tam Vị Nhất Thể đều riêng biệt, điều này không có nghĩa là ngôi này kém hơn ngôi kia. Cả Ba Ngôi đều đồng nhất về thuộc tính. Ba Ngôi bằng nhau về quyền năng, yêu thương, thương xót, công lý, thánh thiện, hiểu biết, và mọi phẩm chất khác.

Nếu Thiên Chúa là Ba Ngôi, như vậy có phải mỗi ngôi là “một phần ba” Thiên Chúa chăng? Tam Vị Nhất Thể có nghĩa là Thiên Chúa phân chia thành ba phần?

Tam Vị Nhất Thể không phân chia Thiên Chúa thành ba phần. Mỗi Ngôi đều là Thiên Chúa trọn vẹn, không phải là một phần của Thiên Chúa. Kinh Thánh nói rõ rằng mỗi Ngôi vị trong Ba Ngôi đều là Thiên Chúa trọn vẹn trăm phần trăm. Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần đều là Thiên Chúa trọn vẹn. Ví dụ, Kinh Thánh nói về Đức Kitô rằng “tất cả sự viên mãn của thần tính hiện diện cách cụ thể nơi Người”. Chúng ta đừng nghĩ về Thiên Chúa như “chiếc bánh” cắt thành ba phần, mỗi phần biểu thị một Ngôi. Như vậy là làm cho mỗi Ngôi kém hơn một Thiên Chúa trọn vẹn, và như vậy thì không còn là Thiên Chúa nữa. Đúng hơn là “mỗi Ngôi bằng với Thiên Chúa trọn vẹn”. Bản thể Thiên Chúa không là cái gì đó được phân chia giữa Ba Ngôi, mà là trọn vẹn trong Ba Ngôi mà không bị phân chia thành “từng phần”.

Do đó, Ngôi Con không là “một phần ba” Thiên Chúa, mà Ngài là Thiên Chúa trọn vẹn. Ngôi Cha cũng không là “một phần ba” Thiên Chúa, mà Ngài là Thiên Chúa trọn vẹn. Và Chúa Thánh Thần cũng vậy.

Nếu mỗi ngôi trong Tam Vị Nhất Thể là riêng biệt và là Thiên Chúa trọn vẹn, chúng ta có nên kết luận rằng có hơn một Thiên Chúa? Chắc chắn là không thể, bởi vì Kinh Thánh nói rõ rằng chỉ có MỘT Thiên Chúa mà thôi: “Ngoài Ta ra, không có thần nào nữa, chẳng có thần công minh cứu độ, ngoại trừ Ta. Nào muôn dân khắp cõi địa cầu, hãy hướng về Ta, các ngươi sẽ được cứu độ, vì Ta là Thiên Chúa, chẳng còn chúa nào khác”.

Biết rằng Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần là ba ngôi vị riêng biệt, nhưng mỗi ngôi vẫn là Thiên Chúa trọn vẹn, do đó mà chỉ có một Thiên Chúa, chúng ta phải kết luận rằng cả ba ngôi là một Thiên Chúa. Nói cách khác, chỉ có một Thiên Chúa hiện hữu trong ba ngôi vị riêng biệt.

Nếu có một đoạn văn mô tả rõ ràng nhất thì đó là Mt 28:19: “Anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần”. Đoạn văn này khẳng định sự hiện hữu riêng biệt của ba Ngôi vị, nhưng chỉ có một Thiên Chúa duy nhất. Trước tiên, hãy lưu ý rằng Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần biệt là ba ngôi vị riêng biệt. Chúng ta được rửa tội nhân danh Chúa Cha và ân và Chúa Thánh Thần. Thứ nhì, hãy lưu ý rằng mỗi ngôi phải là Thiên Chúa bởi vì các ngôi bằng nhau. Thật vậy, Chúa Giê-su có rửa tội chúng ta nhân danh một thấy tạo không? Chắc chắn là không. Do đó, mỗi ngôi đều riêng biệt nhân danh Đấng mà chúng ta được rửa tội phải là Thiên Chúa. Thứ ba, hãy lưu ý rằng mặc dù Ba Ngôi Thiên Chúa riêng biệt, chúng ta được rửa tội nhân danh tên của Ba Ngôi (số ít), không nhân danh các tên (số nhiều). Ba Ngôi riêng biệt, nhưng chỉ tạo thành một tên. Điều này chỉ có thể nếu Ba Ngôi đồng bản thể.

Tam Vị Nhất Thể có mâu thuẫn?

Điều này khiến chúng ta nghiên cứu sâu sát hơn một định nghĩa rất hữu ích về Tam Vị Nhất Thể đã được đề cập: Thiên Chúa duy nhất về bản thể, nhưng có ba ngôi. Công thức này có thể cho chúng ta biết tại sao không có ba Thiên Chúa, và tại sao không có sự mâu thuẫn.

Để điều gì đó là mâu thuẫn, nó phải vi phạm “luật không mâu thuẫn”. Luật này cho biết rằng A không thể vừa là A (là cái đó) vừa không là A (không là cái đó) và trong cùng mối quan hệ. Nói cách khác, bạn tự mâu thuẫn nếu bạn vừa xác định vừa tự chối một mệnh đề.

Thiên Chúa là một và là ba cùng một lúc, nhưng không cùng cách thức. Thiên Chúa là một như thế nào? Ngài là một về bản thể. Thiên Chúa là ba như thế nào? Ngài là ba về ngôi vị. Bản thể và ngôi vị không là điều tương tự. Thiên Chúa là một theo cách nào đó (bản thể) và ba trong cách khác (ngôi vị). Thiên Chúa là một theo cách khác với Ngài là ba, Tam Vị Nhất Thể không có sự mâu thuẫn. Chỉ có mâu thuẫn nếu chúng ta nói rằng Thiên Chúa là ba theo cùng cách thức mà Ngài là một.

Như vậy việc nhìn sâu sát vào sự thật rằng Thiên Chúa là một về bản thể nhưng là ba về ngôi vị cho thấy tại sao Tam Vị Nhất Thể không hề mâu thuẫn. Bản thể là cái chung, Ngôi vị là cái riêng, Thiên Chúa là một về bản thể nhưng ba về Ngôi vị, đó là mầu nhiệm của Thiên Chúa Ba Ngôi.

Bản thể và Ngôi vị

• Bản thể là gì? Như đã nói trên đây, điều đó có nghĩa là cùng bản chất. Bản thể của Thiên Chúa là chính Ngài. Nói chính xác hơn, bản chất là chính con người của bạn. Bản thể có thể được hiểu là “chất” mà bạn “gồm có”. Dĩ nhiên ở đây chúng ta nói theo phép loại suy (analogy), bởi vì chúng ta không thể hiểu điều này về Thiên Chúa theo cách thuần lý hoặc vật chất. “Thiên Chúa là Thần Khí”. Hơn nữa, chúng ta không thể nghĩ về Thiên Chúa là “bao gồm” thứ gì đó khác với thần tính. Bản thể của Thiên Chúa là chính Thiên Chúa, chứ không là một mớ “thành phần” tạo nên Thiên Chúa.

• Ngôi vị. Liên quan Tam Vị Nhất Thể, chúng ta sử dụng thuật ngữ “Ngôi vị” (Person) khác với cách chúng ta thường dùng trong đời sống hàng ngày. Do đó, thường khó định nghĩa cụ thể về Ngôi vị như chúng ta sử dụng về Thiên Chúa Tam Vị Nhất Thể. Điều chúng ta không có ý nói theo Ngôi vị là một “cá thể độc lập” theo nghĩa vừa là “Ta” (ngôi thứ nhất) vừa là một con người khác tách biệt, cá nhân độc lập là người có thể hiện hữu biệt lập với người khác.

Điều chúng ta có ý nói theo Ngôi vị là điều gì đó tự coi mình là “Ta” và người khác là “Ngươi”. Ví dụ, Chúa Cha là một Ngôi vị khác với Chúa Con bởi vì Ngài coi Chúa Con là “Ngươi”, mặc dù Ngài coi mình là “Ta”. Như vậy, liên quan Tam Vị Nhất Thể, chúng ta có thể nói rằng “Ngôi vị” nghĩa là một chủ thể riêng biệt (a distinct subject) coi mình là “Ta” và hai ngôi kia là “Ngươi”. Các chủ thể riêng biệt này không là sự phân chia trong Thiên Chúa, mà là “một dạng hiện hữu riêng khác với sự khác nhau”.

Các ngôi liên quan bằng cách nào? Mối quan hệ giữa bản thể và ngôi vị như thế này. Trong sự duy nhất của Thiên Chúa, sự không phân chia là “sự bộc lộ” trong sự riêng biệt ngôi vị. Sự riêng biệt ngôi vị này là cách thức hiện hữu trong Thiên Chúa, nhưng không có sự phân chia trong Thiên Chúa. Đó là dạng hiện hữu riêng biệt khác với sự khác nhau.

Bởi vì mỗi dạng trong “các dạng hiện hữu” này đều liên quan (và do đó là các Ngôi vị), mỗi ngôi là một trung tâm nhận thức riêng biệt, với mỗi trung tâm nhận thức này coi mình là “Ta” và các ngôi khác là “Ngươi”. Tuy nhiên, ba Ngôi vị này đều “bao gồm” loại “chất” tương tự (nghĩa là cùng bản chất, đồng bản thể).

Bản thể Thiên Chúa không là cái gì đó hiện hữu “ở trên” hoặc “tách biệt” với Ba Ngôi, nhưng bản thể Thiên Chúa là chính Ba Ngôi. Chúng ta cũng không nên nghĩ về các Ngôi vị được xác định bởi thuộc tính được thêm vào Thiên Chúa. Mỗi Ngôi vị đều sở hữu trọn vẹn thuộc tính của Thiên Chúa.

Minh họa Tam Vị Nhất Thể?

Có nhiều cách minh họa được đưa ra để giúp chúng ta hiểu về Tam Vị Nhất Thể. Có một số cách minh họa hữu ích, chúng ta nên biết rằng không có cách minh họa nào hoàn hảo. Có nhiều cách minh họa không là bất toàn, mà sai lầm. Mọi minh họa đều có những hạn chế nhất định, không thể diễn tả trọn vẹn mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi.

Tóm lược

Hãy xem lại những gì chúng ta đã biết:

1. Tam Vị Nhất Thể khong là niềm tin vào ba vị thần. Chỉ có một Thiên Chúa, và chúng ta không bao giờ được xa lạc điều này.
2. Đó là một Thiên Chúa hiện hữu trong ba Ngôi vị.
3. Ba Ngôi không là mỗi phần riêng của Thiên Chúa, mà là Thiên Chúa trọn vẹn và bằng nhau. Trong tình trạng không phân chia của Thiên Chúa có cách biểu lộ trong mối quan hệ lẫn nhau giữa ba ngôi. Sự khác biệt trong Thiên Chúa không là sự khác biệt về bản thể, cũng không là điều gì đó được thêm vào bản thể của Ngài, mà đó là sự biểu lộ của một Thiên Chúa duy nhất, không phân chia trong ba mối quan hệ lẫn nhau, mà có ba ngôi thực sự.
4. Thiên Chúa không là một người giữ ba vai trò. Đó là tà thuyết về thứ thức. Chúa Cha không trở thành Chúa Con, rồi trở thành Chúa Thánh Thần. Luôn luôn có ba ngôi riêng biệt trong Thiên Chúa.
5. Tam Vị Nhất Thể không mâu thuẫn bởi vì Thiên Chúa không là ba theo cách Ngài là một. Thiên Chúa duy nhất về bản thể, nhưng có ba ngôi.

Hiểu đầy đủ hơn về Thiên Chúa như thế nào, đó là cách tôn kính Thiên Chúa. Vả lại, chúng ta nên nhận thức chắc chắn về Thiên Chúa Ba Ngôi để làm cho lòng tôn kính của chúng ta sâu sắc hơn. Chúng ta hiện hữu để tôn thờ Thiên Chúa. Thiên Chúa muốn mọi người tôn thờ Ngài trong “Thần Khí và Sự Thật”. Do đó, chúng ta phải luôn cố gắng gia tăng lòng tôn kính dành cho Thiên Chúa – cả trong sự thật và trong linh hồn chúng ta.