Chống oxy hoá là khả năng của một chất làm chậm hoặc ngăn chặn quá trình oxy hoá. Oxy hoá là một phản ứng hoá học liên quan đến việc mất electron từ một phân tử. Quá trình này có thể tạo ra các gốc tự do, là những phân tử không ổn định có thể gây hại cho tế bào. Các chất chống oxy hoá có thể trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa hoặc làm giảm tổn thương tế bào.
Cơ thể con người liên tục tạo ra các gốc tự do như một phần của quá trình trao đổi chất bình thường. Tuy nhiên, các yếu tố bên ngoài như ô nhiễm, khói thuốc lá và bức xạ tia cực tím cũng có thể làm tăng sản xuất gốc tự do. Khi cơ thể không có đủ chất chống oxy hoá để trung hòa các gốc tự do, có thể xảy ra stress oxy hoá. Stress oxy hoá được cho là góp phần vào sự phát triển của nhiều bệnh mãn tính, bao gồm bệnh tim, ung thư và bệnh Alzheimer.
Chất chống oxy hoá có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là trái cây và rau quả. Một số chất chống oxy hoá phổ biến bao gồm vitamin C, vitamin E, beta-carotene và selen. Cơ thể cũng sản xuất một số chất chống oxy hoá của riêng mình.
Stress oxy hoá xảy ra khi có sự mất cân bằng giữa các gốc tự do và chất chống oxy hoá trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến tổn thương tế bào và DNA, góp phần vào quá trình lão hóa và phát triển bệnh tật. Các gốc tự do là các phân tử không ổn định, có hoạt tính cao, có thể làm hỏng các tế bào khỏe mạnh. Chúng được tạo ra trong quá trình trao đổi chất bình thường của cơ thể, nhưng cũng có thể được tạo ra bởi các yếu tố bên ngoài như ô nhiễm, hút thuốc và tiếp xúc với bức xạ.
Chất chống oxy hoá đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi stress oxy hoá. Chúng hoạt động bằng cách trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa chúng gây hại cho các tế bào. Một chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hoá có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và quả hạch là những nguồn cung cấp chất chống oxy hoá dồi dào. Các loại thực phẩm này chứa nhiều vitamin, khoáng chất và các hợp chất thực vật có đặc tính chống oxy hoá.
Việc bổ sung chất chống oxy hoá cũng có thể hữu ích cho một số người, đặc biệt là những người có nguy cơ cao bị thiếu hụt chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, điều quan trọng là nói chuyện với bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ bổ sung nào, vì một số chất chống oxy hoá liều cao có thể có tác dụng phụ. Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, giàu trái cây và rau quả là cách tốt nhất để có đủ chất chống oxy hoá.
