Chiến Lược Là Gì?

Chiến lược là một khái niệm được nghiên cứu sâu rộng bởi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và học giả kinh tế trong nhiều thập kỷ. Dù vậy, định nghĩa chính xác về “chiến lược” vẫn còn là một chủ đề mở, với nhiều cách tiếp cận và giải thích khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung nhất là chiến lược được xem là yếu tố then chốt, đóng vai trò định hướng và mở rộng phạm vi hoạt động của mọi tổ chức trong dài hạn.

Chiến lược, ở bản chất, là một kế hoạch tổng thể và toàn diện, được thiết kế để đạt được các mục tiêu lớn và tạo dựng lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường. Nó bao gồm việc xác định rõ ràng mục tiêu dài hạn của tổ chức, phân tích môi trường kinh doanh để nhận diện cơ hội và thách thức, đánh giá nguồn lực hiện có, và vạch ra các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu đã đề ra.

Một chiến lược hiệu quả không chỉ dừng lại ở việc tận dụng cơ hội mà còn phải dự đoán và đối phó với các thách thức và rủi ro tiềm ẩn. Quá trình xây dựng chiến lược đòi hỏi sự phân tích kỹ lưỡng cả môi trường bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Điều này bao gồm việc đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của tổ chức, cũng như phân tích đối thủ cạnh tranh, xu hướng thị trường và các yếu tố kinh tế, xã hội, chính trị, công nghệ (PESTEL). Từ đó, doanh nghiệp có thể xác định các hướng đi chiến lược phù hợp để đạt được mục tiêu, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực.

Chiến lược không phải là một khái niệm đơn lẻ, mà bao gồm nhiều khía cạnh khác nhau, tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động và mục tiêu cụ thể của tổ chức. Các loại chiến lược phổ biến bao gồm: chiến lược sản phẩm, chiến lược marketing, chiến lược tài chính, chiến lược giá, chiến lược nhân sự, chiến lược cạnh tranh, và nhiều loại khác. Mỗi loại chiến lược này đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp.

Hoạch Định Chiến Lược Là Gì?

Hoạch định chiến lược là một quá trình hệ thống và toàn diện, bao gồm các hoạt động nghiên cứu, phân tích, lập kế hoạch và ra quyết định về hướng đi chiến lược của doanh nghiệp. Mục tiêu chính của hoạch định chiến lược là tạo ra sự thống nhất và đồng lòng trong toàn bộ tổ chức, hướng mọi nỗ lực vào việc đạt được mục tiêu chung. Đồng thời, hoạch định chiến lược cung cấp cho nhà quản lý một khung tham chiếu để đưa ra các điều chỉnh kịp thời khi môi trường kinh doanh biến động.

Quá trình hoạch định chiến lược đòi hỏi sự nghiên cứu cẩn trọng và đánh giá khách quan về nhiều yếu tố, bao gồm: tình hình thị trường hiện tại và tương lai, nhu cầu và mong muốn của khách hàng mục tiêu, động thái của đối thủ cạnh tranh, các cơ hội và thách thức tiềm ẩn. Hoạch định chiến lược bao trùm nhiều khía cạnh hoạt động của doanh nghiệp, từ phát triển sản phẩm, phân khúc thị trường, định giá, đến lựa chọn kênh phân phối và xây dựng lợi thế cạnh tranh.

Quản Trị Chiến Lược Là Gì?

Quản trị chiến lược là giai đoạn tiếp theo sau hoạch định chiến lược, tập trung vào việc triển khai, thực thi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược đã được xây dựng. Đây là một quá trình liên tục và linh hoạt, nhằm đảm bảo doanh nghiệp đạt được các mục tiêu đã đề ra trong môi trường kinh doanh luôn thay đổi. Mục tiêu cốt lõi của quản trị chiến lược là đảm bảo doanh nghiệp có khả năng ứng phó nhanh chóng và hiệu quả với các biến động thị trường, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực để đạt được hiệu quả cao nhất.

Quản trị chiến lược bao gồm nhiều hoạt động quản lý và tổ chức, như phân bổ nguồn lực, xây dựng cơ cấu tổ chức phù hợp, thiết lập hệ thống đo lường và đánh giá hiệu quả, và tạo động lực cho nhân viên thực hiện chiến lược. Quá trình này đòi hỏi nhà lãnh đạo phải đưa ra các quyết định sáng suốt dựa trên dữ liệu thị trường, phân tích đối thủ, hiểu rõ khách hàng và nắm bắt các yếu tố văn hóa, xã hội ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Mục Tiêu Của Chiến Lược

Mục tiêu tối thượng của chiến lược là giúp tổ chức đạt được thành công và xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững. Cụ thể, các mục tiêu chính của chiến lược bao gồm:

• Xác định phương hướng phát triển dài hạn: Chiến lược vạch ra con đường và lĩnh vực mà doanh nghiệp sẽ tập trung nguồn lực để phát triển trong tương lai. Nó giúp doanh nghiệp không bị lạc lối và đi đúng hướng đã định.
• Phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn lực: Chiến lược giúp doanh nghiệp ưu tiên các hoạt động quan trọng và phân bổ nguồn lực (nhân lực, tài chính, công nghệ,…) một cách hợp lý để đạt được mục tiêu.
• Tạo ra lợi thế cạnh tranh: Chiến lược tìm kiếm và xây dựng những yếu tố khác biệt và vượt trội so với đối thủ cạnh tranh, giúp doanh nghiệp thu hút và giữ chân khách hàng, tăng trưởng thị phần và lợi nhuận.
• Thích ứng với môi trường kinh doanh: Chiến lược giúp doanh nghiệp chủ động phân tích và ứng phó với các thay đổi và xu hướng trong môi trường kinh doanh, từ đó duy trì sự linh hoạt và khả năng tồn tại, phát triển.
• Định hướng cho các quyết định kinh doanh: Chiến lược cung cấp một khung tham chiếu rõ ràng cho các quyết định quan trọng, như đầu tư vào dự án mới, mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới, hoặc tái cấu trúc tổ chức.
• Tạo sự đồng nhất trong toàn tổ chức: Chiến lược giúp các bộ phận khác nhau trong tổ chức hiểu rõ mục tiêu chung và phối hợp nhịp nhàng để đạt được mục tiêu đó.

3 Cấp Chiến Lược Trong Doanh Nghiệp

Trong một tổ chức lớn, chiến lược thường được phân thành ba cấp độ khác nhau, mỗi cấp độ có phạm vi và mục tiêu riêng biệt, nhưng đều hướng đến mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp:

Cấp Công Ty

Chiến lược cấp công ty là chiến lược tổng thể, được hoạch định bởi ban lãnh đạo cấp cao nhất. Nó định hình tầm nhìn, sứ mệnh và các mục tiêu dài hạn của toàn bộ doanh nghiệp, đồng thời quyết định cách thức doanh nghiệp sẽ cạnh tranh và phát triển trên nhiều thị trường và lĩnh vực khác nhau. Chiến lược cấp công ty thường tập trung vào các quyết định lớn như tăng trưởng, sáp nhập và mua lại, đa dạng hóa hoạt động, và phân bổ nguồn vốn đầu tư.

Cấp Độ Kinh Doanh

Chiến lược cấp độ kinh doanh tập trung vào cách thức một đơn vị kinh doanh cụ thể (SBU – Strategic Business Unit) sẽ cạnh tranh trong ngành hoặc thị trường mục tiêu của mình. Chiến lược này cụ thể hóa tầm nhìn và mục tiêu của cấp công ty, xác định lợi thế cạnh tranh mà SBU sẽ theo đuổi (ví dụ: chi phí thấp, khác biệt hóa), và vạch ra các hành động cần thiết để đạt được lợi thế đó.

Cấp Độ Chức Năng

Chiến lược cấp độ chức năng là chiến lược của từng bộ phận chức năng trong doanh nghiệp, như marketing, nhân sự, sản xuất, R&D, tài chính,… Các chiến lược này được thiết kế để hỗ trợ và thực hiện hiệu quả các chiến lược cấp độ kinh doanh và cấp độ công ty. Ví dụ, chiến lược marketing sẽ tập trung vào cách thức quảng bá sản phẩm, tiếp cận khách hàng và xây dựng thương hiệu, nhằm đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng doanh số và thị phần của SBU.

Đặc Điểm Của Chiến Lược

Một chiến lược hiệu quả cần phải có những đặc điểm nhất định để đảm bảo tính khả thi và khả năng thành công. Các đặc điểm quan trọng của chiến lược bao gồm:

Tính Hệ Thống

Tính hệ thống của chiến lược thể hiện ở việc nó xem xét các vấn đề một cách tổng quát và toàn diện, liên kết các bộ phận và hoạt động khác nhau của doanh nghiệp thành một thể thống nhất. Chiến lược cần đảm bảo sự nhất quán và đồng bộ giữa các mục tiêu, chính sách, và hành động, tạo nên một hệ thống hoạt động mạch lạc và hiệu quả. Tính hệ thống cũng bao gồm sự ổn định tương đối, không thay đổi quá nhanh chóng hoặc bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngẫu nhiên, giúp tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.

Tính Bao Quát

Chiến lược cần có khả năng bao quát cả các vấn đề dài hạn và ngắn hạn, đồng thời kết hợp hài hòa giữa mục tiêu tổng thể và các mục tiêu cụ thể. Nó cần định hình bức tranh lớn về tương lai của doanh nghiệp, đồng thời đưa ra các bước đi cụ thể và linh hoạt để ứng phó với các tình huống phát sinh. Tính bao quát giúp chiến lược có sức mạnh liên kết nội bộ và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài.

Tính Linh Hoạt

Trong môi trường kinh doanh biến động nhanh chóng, tính linh hoạt là một yếu tố sống còn của chiến lược. Một chiến lược linh hoạt cho phép doanh nghiệp dễ dàng thích ứng và thay đổi kế hoạch khi cần thiết, để tận dụng cơ hội mới hoặc đối phó với các thách thức bất ngờ. Sự linh hoạt giúp doanh nghiệp duy trì khả năng cạnh tranh và không bị tụt hậu so với thị trường.

Tính Cụ Thể và Lượng Hóa

Chiến lược cần được cụ thể hóa và lượng hóa để dễ dàng thực hiện, theo dõi và đánh giá hiệu quả. Các mục tiêu chiến lược cần được xác định rõ ràng, có thể đo lường được, có tính khả thi, phù hợp với nguồn lực và có thời hạn hoàn thành cụ thể (SMART). Tính cụ thể và lượng hóa giúp chiến lược trở nên thiết thực và dễ dàng kiểm soát tiến độ thực hiện.

Tính Dài Hạn

Chiến lược thường hướng đến mục tiêu dài hạn, đặc biệt khi doanh nghiệp đối mặt với các vấn đề lớn như thay đổi cấu trúc, mở rộng quy mô, thâm nhập thị trường mới. Tuy nhiên, tùy thuộc vào tình hình cụ thể, doanh nghiệp có thể lựa chọn chiến lược ngắn hạn để giải quyết các vấn đề cấp bách hoặc tận dụng cơ hội tức thời. Điều quan trọng là lựa chọn chiến lược phù hợp với mục tiêu và tình huống của doanh nghiệp.

Tầm Quan Trọng Của Chiến Lược Trong Mọi Doanh Nghiệp

Chiến lược đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự tăng trưởng và phát triển của bất kỳ doanh nghiệp nào, không phân biệt quy mô hay lĩnh vực hoạt động. Một chiến lược đúng đắn và hiệu quả có thể mở ra những cơ hội to lớn, trong khi thiếu chiến lược hoặc chiến lược sai lầm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là những lý do chính giải thích tầm quan trọng của chiến lược:

Phương Hướng Rõ Ràng

Chiến lược mang lại cho doanh nghiệp một phương hướng rõ ràng, giúp mọi thành viên trong tổ chức hiểu rõ mục tiêu chung và nỗ lực hướng tới mục tiêu đó. Khi có chiến lược, doanh nghiệp sẽ không còn hoạt động một cách mơ hồ, thiếu định hướng, mà sẽ tập trung nguồn lực và năng lượng vào những hoạt động quan trọng nhất để đạt được mục tiêu.

Nâng Cao Hiệu Quả

Chiến lược giúp doanh nghiệp sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả hơn. Bằng cách xác định rõ ưu tiên và phân bổ nguồn lực hợp lý, chiến lược giúp doanh nghiệp tránh lãng phí nguồn lực vào những hoạt động không cần thiết, tập trung vào những hoạt động mang lại giá trị cao nhất. Điều này giúp tăng cường hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và nâng cao lợi nhuận.

Tính Chủ Động

Chiến lược giúp doanh nghiệp chuyển từ thế bị động sang chủ động trong môi trường kinh doanh. Thay vì chỉ phản ứng với các biến động thị trường, doanh nghiệp có chiến lược sẽ chủ động dự đoán và chuẩn bị cho tương lai, đón đầu xu hướng và tạo ra lợi thế cạnh tranh. Tính chủ động giúp doanh nghiệp không bị bỏ lại phía sau và luôn đi trước đối thủ một bước.

Tính Bền Vững

Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh và đầy biến động, chiến lược giúp doanh nghiệp xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững. Bằng cách có một kế hoạch dài hạn và linh hoạt, doanh nghiệp có thể vượt qua những giai đoạn khó khăn, thích ứng với thay đổi và duy trì sự tăng trưởng ổn định trong dài hạn. Chiến lược là chìa khóa để doanh nghiệp tồn tại và phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

5 Yếu Tố Cần Có Trong Chiến Lược

Để xây dựng một chiến lược thành công, doanh nghiệp cần chú trọng đến 5 yếu tố cốt lõi sau:

Mục Đích

Mục đích là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất của chiến lược. Mục đích xác định lý do tồn tại và hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời định hướng cho mọi hoạt động và quyết định chiến lược. Mục đích rõ ràng giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực, xác định con đường phát triển, nhận thức rõ giá trị cần tạo ra và tạo động lực cho nhân viên.

Phạm Vi Chiến Lược

Phạm vi chiến lược xác định thị trường mục tiêu, phân khúc khách hàng, sản phẩm/dịch vụ, giá trị cung cấp và vị trí cạnh tranh mà doanh nghiệp muốn theo đuổi. Xác định phạm vi chiến lược giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực vào những lĩnh vực phù hợp nhất, tránh dàn trải và lãng phí nguồn lực.

Giá Trị Khách Hàng

Giá trị khách hàng là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của chiến lược. Doanh nghiệp cần hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của khách hàng mục tiêu, từ đó xây dựng chiến lược cung cấp giá trị vượt trội và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Giá trị khách hàng là cơ sở để xây dựng lợi thế cạnh tranh và tạo dựng lòng trung thành của khách hàng.

Hệ Thống Hoạt Động

Hệ thống hoạt động bao gồm các quy trình, hoạt động và nguồn lực cần thiết để thực hiện chiến lược và cung cấp giá trị cho khách hàng. Doanh nghiệp cần xây dựng một hệ thống hoạt động hiệu quả, phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận, và sử dụng các kênh tiếp cận khách hàng tinh tế và chuyên nghiệp. Hệ thống hoạt động mạnh mẽ là nền tảng để chiến lược được thực thi thành công.

Năng Lực Cốt Lõi

Năng lực cốt lõi là những điểm mạnh, kỹ năng và nguồn lực đặc biệt mà doanh nghiệp sở hữu, tạo ra lợi thế cạnh tranh và sự khác biệt so với đối thủ. Xác định và phát huy năng lực cốt lõi giúp doanh nghiệp tập trung vào những gì mình làm tốt nhất, tạo ra giá trị độc đáo và xây dựng vị thế vững chắc trên thị trường.

Quy Trình Các Bước Xây Dựng Chiến Lược Đỉnh Cao

Xây dựng một chiến lược hiệu quả là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ phận trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, có một quy trình chung gồm 5 bước cơ bản mà doanh nghiệp có thể tham khảo:

Bước 1. Thiết Lập Mục Tiêu

Bước đầu tiên là xác định mục tiêu dài hạn mà doanh nghiệp muốn đạt được trong tương lai. Mục tiêu cần được nghiên cứu và đánh giá dựa trên thực tế, đảm bảo tính khách quan và khả thi. Mục tiêu chiến lược thường tập trung vào các chỉ số như doanh thu, lợi nhuận, thị phần, hoặc khả năng tái đầu tư. Đối với doanh nghiệp nhỏ hoặc mới thành lập, việc xác định mục tiêu có thể là một thách thức, nhưng mục tiêu rõ ràng là nền tảng để xây dựng chiến lược hiệu quả.

Bước 2: Đánh Giá Tình Hình

Để xây dựng chiến lược phù hợp, doanh nghiệp cần đánh giá tình hình hiện tại một cách khách quan và toàn diện. Quá trình đánh giá này bao gồm hai lĩnh vực chính:

• Môi trường kinh doanh: Phân tích các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến hoạt động, bao gồm: tình hình kinh tế, tiến bộ công nghệ, các sự kiện chính trị, quan hệ xã hội, luật pháp,… Phân tích môi trường kinh doanh giúp doanh nghiệp nhận diện cơ hội và thách thức tiềm ẩn.
• Nội lực doanh nghiệp: Đánh giá các yếu tố bên trong doanh nghiệp, bao gồm: điểm mạnh và điểm yếu của các bộ phận quản lý, marketing, R&D, tài chính, nhân sự,… Đánh giá nội lực giúp doanh nghiệp hiểu rõ năng lực hiện có và những khía cạnh cần cải thiện.

Bước 3: Xây Dựng Chiến Lược

Dựa trên những thông tin thu thập được từ quá trình đánh giá tình hình, doanh nghiệp tiến hành xây dựng chiến lược. Trong bước này, cần cân nhắc các yếu tố như nguồn lực, thời gian, chi phí, và các rủi ro tiềm ẩn. Một chiến lược thành công cần trả lời được ba câu hỏi chính:

• Mục tiêu doanh nghiệp cần đạt được là gì?
• Đối thủ cạnh tranh là ai? Điểm mạnh và điểm yếu của họ là gì?
• Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp là gì và nên cạnh tranh như thế nào?

Bước 4: Thực Hiện Chiến Lược

Thực hiện chiến lược là giai đoạn biến kế hoạch trên giấy thành hành động thực tế. Giai đoạn này bao gồm hai bước nhỏ:

• Giai đoạn tổ chức: Tập trung vào việc xây dựng và củng cố hệ thống nguồn lực bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, đảm bảo đủ năng lực để thực hiện chiến lược.
• Giai đoạn chính sách: Xây dựng các chính sách, quy định và quyết định cụ thể để hướng dẫn các hoạt động và đảm bảo mọi người thực hiện chiến lược theo đúng hướng.

Bước 5: Đánh Giá Kết Quả Và Điều Chỉnh

Bước cuối cùng và không kém phần quan trọng là đánh giá kết quả thực hiện chiến lược và điều chỉnh khi cần thiết. Doanh nghiệp cần theo dõi và đo lường tiến độ thực hiện, so sánh kết quả đạt được với mục tiêu ban đầu, và xác định những điểm mạnh, điểm yếu của chiến lược. Dựa trên kết quả đánh giá, doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược để phù hợp hơn với tình hình thực tế và tối ưu hóa hiệu quả.

Phân Biệt Chiến Lược và Chiến Thuật

Trong quản lý và kinh doanh, hai khái niệm “chiến lược” và “chiến thuật” thường được sử dụng song song và đôi khi gây nhầm lẫn. Mặc dù cả hai đều liên quan đến việc lập kế hoạch hành động để đạt được mục tiêu, nhưng giữa chúng có những khác biệt cơ bản về quy mô, thời gian, tầm nhìn và tác động.

Chiến lược là kế hoạch tổng thể và dài hạn để đạt được mục tiêu lớn, trong khi chiến thuật là các hành động cụ thể và ngắn hạn được thực hiện để triển khai chiến lược. Chiến thuật như những “mũi tên” được bắn ra để thực hiện “bản đồ” chiến lược. Cả chiến lược và chiến thuật đều quan trọng và cần thiết để đạt được thành công.

Để triển khai chiến lược thành công, doanh nghiệp cần bắt tay vào hành động, chuẩn bị sẵn sàng cho những điều chỉnh và thay đổi, vì không phải mọi thứ đều diễn ra theo đúng kế hoạch ban đầu. Một chiến lược vững chắc là bước đi đúng hướng, có thể mất thời gian nhưng là chìa khóa dẫn đến thành công lâu dài.

>> Đọc thêm các chủ đề về chiến lược: