Xét nghiệm Bilirubin là một phương pháp y tế được thực hiện để đo lường nồng độ bilirubin trong máu. Bilirubin là một sắc tố màu vàng cam, sản phẩm phụ của quá trình phá vỡ hemoglobin từ các tế bào hồng cầu già hoặc bị tổn thương. Sau khi được tạo ra, bilirubin sẽ di chuyển đến gan, được xử lý và sau đó thải ra khỏi cơ thể qua đường mật và phân.
Trong quá trình xét nghiệm bilirubin, các phòng thí nghiệm thường sẽ định lượng bilirubin trực tiếp (còn gọi là bilirubin liên hợp). Sau đó, bilirubin gián tiếp (bilirubin không liên hợp) được tính toán bằng cách lấy tổng lượng bilirubin trừ đi bilirubin trực tiếp. Sự thay đổi về nồng độ bilirubin trực tiếp hoặc gián tiếp có thể là dấu hiệu cảnh báo về các vấn đề sức khỏe liên quan đến quá trình chuyển hóa bilirubin, có thể xuất phát từ nguyên nhân trước gan, tại gan hoặc sau gan.
Alt text: Xét nghiệm bilirubin cho thấy mức bilirubin tăng cao báo hiệu tình trạng phá hủy tế bào hồng cầu gia tăng, cần kiểm tra sức khỏe.
Chỉ Số Bilirubin Bình Thường Ở Người Khỏe Mạnh
Sau khi nhận kết quả xét nghiệm bilirubin, nhiều người bệnh thường băn khoăn về cách đọc và hiểu các chỉ số này. Các câu hỏi thường gặp là “Chỉ số bilirubin của tôi có bình thường không?”, “Kết quả này có ý nghĩa gì đối với sức khỏe của tôi?”. Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn, dưới đây là phạm vi chỉ số bilirubin bình thường ở người khỏe mạnh:
Bilirubin Toàn Phần
- Trẻ sơ sinh: < 10mg/dL hoặc < 171 μmol/L
- Trẻ em (trên 1 tháng tuổi): < 17 μmol/L
- Người lớn: < 21 μmol/L
Bilirubin Trực Tiếp (Liên Hợp)
Chỉ số bilirubin trực tiếp bình thường thường nằm trong khoảng: 0 – 5 μmol/L.
Bilirubin Gián Tiếp (Không Liên Hợp)
Chỉ số bilirubin gián tiếp bình thường thường nằm trong khoảng: 0 – 16 μmol/L.
Tỷ Lệ Bilirubin Trực Tiếp/Bilirubin Toàn Phần
Thông thường, bilirubin trực tiếp chiếm khoảng 80% tổng lượng bilirubin, phần còn lại là bilirubin gián tiếp.
Ý Nghĩa Của Xét Nghiệm Bilirubin Đối Với Sức Khỏe
Xét nghiệm bilirubin đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và theo dõi sức khỏe, đặc biệt là chức năng gan và hệ thống mật. Dưới đây là một số ý nghĩa xét nghiệm bilirubin nổi bật trong các trường hợp khác nhau:
Đối Với Trẻ Sơ Sinh
- Chẩn đoán vàng da bệnh lý: Xét nghiệm giúp phát hiện vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh, đặc biệt khi vàng da xuất hiện sớm trong 24 giờ đầu sau sinh hoặc kéo dài hơn 7 ngày ở trẻ đủ tháng và 14 ngày ở trẻ non tháng. Tình trạng vàng da nặng hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác như thâm tím cũng cần được kiểm tra bilirubin.
- Ngăn ngừa vàng da nhân: Xét nghiệm nồng độ bilirubin trong máu giúp bác sĩ can thiệp kịp thời để ngăn chặn bilirubin gián tiếp dư thừa gây tổn thương não ở trẻ, một tình trạng gọi là vàng da nhân. Vàng da nhân có thể dẫn đến chậm phát triển trí tuệ, suy giảm nhận thức, chậm phát triển vận động, mất thính lực, rối loạn vận động mắt và thậm chí tử vong.
Đối Với Người Lớn, Trẻ Thanh Thiếu Niên
- Chẩn đoán và theo dõi bệnh lý gan mật: Xét nghiệm bilirubin giúp chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý liên quan đến gan và đường mật như sỏi mật, viêm túi mật, viêm gan (do virus, rượu, thuốc,…), xơ gan, ung thư gan, ung thư tuyến tụy.
- Phát hiện nhiễm trùng và tắc nghẽn đường mật: Xét nghiệm có thể giúp phát hiện sớm tình trạng nhiễm trùng đường mật, sỏi mật gây tắc nghẽn đường mật.
- Đánh giá bệnh lý huyết học: Xét nghiệm bilirubin có thể hỗ trợ đánh giá tình trạng bệnh hồng cầu hình liềm và các bệnh lý khác gây thiếu máu tán huyết, cũng như phản ứng dị ứng truyền máu.
- Phát hiện hội chứng Gilbert: Xét nghiệm có thể giúp phát hiện hội chứng Gilbert, một bệnh di truyền lành tính ảnh hưởng đến khả năng gan xử lý bilirubin, gây tăng bilirubin máu nhẹ.
Ý Nghĩa Xét Nghiệm Bilirubin Trong Máu và Nước Tiểu
- Trong máu:
- Thăm dò tắc mật (trong và ngoài gan).
- Đánh giá mức độ và tình trạng bệnh gan.
- Theo dõi bệnh nhân điều trị thuốc kháng lao (INH,…).
- Trong nước tiểu:
- Phân biệt vàng da do gan hoặc tắc mật (có bilirubin trong nước tiểu) với vàng da do tan máu (không có bilirubin trong nước tiểu).
Alt text: Vai trò quan trọng của xét nghiệm bilirubin trong chẩn đoán và điều trị các bệnh về gan, mật và hệ thống máu, giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
Khi Nào Cần Xét Nghiệm Bilirubin?
Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm bilirubin trong các trường hợp sau:
- Triệu chứng vàng da: Khi da và mắt có dấu hiệu vàng bất thường.
- Tiền sử sử dụng chất kích thích: Người có tiền sử uống nhiều rượu bia hoặc sử dụng chất kích thích thường xuyên.
- Nghi ngờ ngộ độc thuốc: Khi có dấu hiệu nghi ngờ ngộ độc thuốc hoặc tác dụng phụ của thuốc.
- Tiếp xúc với virus viêm gan: Người có nguy cơ hoặc đã tiếp xúc với virus viêm gan.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu có màu đậm như màu hổ phách.
- Triệu chứng tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, khó chịu vùng bụng, đau bụng.
- Mệt mỏi kéo dài: Mệt mỏi, uể oải đi kèm với các bệnh lý mạn tính về gan.
- Vàng da sơ sinh: Trong quy trình chăm sóc y tế tiêu chuẩn cho trẻ sơ sinh bị vàng da.
- Nghi ngờ thiếu máu tán huyết: Khi nghi ngờ có tình trạng thiếu máu do phá hủy hồng cầu quá mức.
Lưu Ý Quan Trọng Khi Xét Nghiệm Bilirubin
Trước Khi Xét Nghiệm
- Tránh vận động quá sức: Vận động mạnh có thể làm tăng tạm thời nồng độ bilirubin.
- Thông báo về thuốc đang dùng: Một số loại thuốc như barbiturate, penicillin, salicylate, và thuốc kháng virus HIV Atazanavir có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm bilirubin (làm tăng hoặc giảm nồng độ bilirubin).
- Nhịn ăn trước xét nghiệm: Nên nhịn ăn ít nhất 4 giờ trước khi lấy máu xét nghiệm.
- Thông báo tiền sử dị ứng và bệnh lý: Báo cho bác sĩ biết nếu có tiền sử dị ứng thuốc, rối loạn chảy máu, hoặc đang dùng thuốc chống đông máu như aspirin, clopidogrel,…
Sau Khi Xét Nghiệm
- Băng ép vị trí tiêm: Sau khi lấy máu, dùng băng cá nhân băng ép vị trí tiêm trong khoảng 10-20 phút và tránh mang vác vật nặng.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình hoặc kết quả xét nghiệm, hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
- Theo dõi phản ứng bất thường: Thông báo cho bác sĩ ngay nếu xuất hiện các phản ứng bất thường sau xét nghiệm như dị ứng, chảy máu kéo dài, sốt cao, co giật,…
.jpg)
Alt text: Theo dõi tình trạng sức khỏe sau khi thực hiện xét nghiệm bilirubin để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các biến chứng có thể xảy ra.
Bài viết trên cung cấp thông tin tổng quan về xét nghiệm bilirubin và ý nghĩa của nó trong y học. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức hữu ích để phòng tránh các bệnh lý nguy hiểm về gan và mật.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào cần giải đáp hoặc muốn được tư vấn miễn phí, quý khách hàng vui lòng liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 565656. MEDLATEC luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên con đường chăm sóc sức khỏe!
