Alpha chymotrypsin là một loại thuốc kháng viêm dạng enzyme, thường được bác sĩ chỉ định để giảm sưng, phù nề do viêm nhiễm hoặc tổn thương. Thuốc này được sử dụng rộng rãi sau phẫu thuật, chấn thương, hoặc bỏng. Vậy alpha chymotrypsin là thuốc gì, tác dụng cụ thể ra sao, cách dùng và những lưu ý quan trọng nào cần biết? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Alpha Chymotrypsin Là Gì? Cơ Chế Tác Dụng
Alpha chymotrypsin, hay còn gọi là chymotrypsin, là một enzyme protease (enzyme phân giải protein). Enzyme này được điều chế bằng cách hoạt hóa chymotrypsinogen, một tiền chất được chiết xuất từ tụy bò.
Cơ chế hoạt động chính của alpha chymotrypsin là tham gia vào quá trình tiêu sợi huyết. Khi cơ thể bị viêm, sợi huyết được hình thành xung quanh vùng viêm, góp phần gây ra tình trạng sưng, đau. Alpha chymotrypsin giúp phá hủy các sợi huyết này, từ đó giảm phù nề, sưng tấy và ngăn chặn tổn thương mô trong quá trình viêm.
Ngoài ra, alpha chymotrypsin còn có khả năng làm loãng dịch tiết ở đường hô hấp trên, hỗ trợ điều trị các bệnh như hen suyễn, viêm phế quản, các bệnh phổi và viêm xoang.
Sau khi tiêm bắp, alpha chymotrypsin nhanh chóng phân bố đến các mô, đặc biệt là thủy tinh thể, các mô bị viêm, và mô tụ máu do chấn thương hoặc phẫu thuật. Tại đây, thuốc phát huy tác dụng chống viêm và tiêu huyết khối.
Alpha chymotrypsin được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Hỗ trợ phẫu thuật đục thủy tinh thể: Giúp làm sạch và giảm viêm trong quá trình phẫu thuật (dùng đường tiêm).
- Điều trị phù nề sau chấn thương, phẫu thuật, bỏng: Giảm sưng, đau và đẩy nhanh quá trình phục hồi (dùng đường tiêm và đường uống).
- Làm loãng dịch tiết đường hô hấp trên: Hỗ trợ điều trị các bệnh lý hô hấp (dùng đường uống).
2. Các Dạng Bào Chế và Cách Sử Dụng Alpha Chymotrypsin
Alpha chymotrypsin có nhiều dạng bào chế khác nhau, phù hợp với từng đường dùng và mục đích điều trị:
- Viên nén: Dạng phổ biến nhất, dùng để uống hoặc ngậm dưới lưỡi.
- Viên nén phân tán trong miệng: Dạng viên tan nhanh, tiện lợi cho người khó nuốt.
- Bột pha dung dịch uống: Dùng cho trẻ em hoặc người lớn khó uống viên nén.
- Dung dịch tiêm: Dùng trong các trường hợp cần tác dụng nhanh hoặc hỗ trợ phẫu thuật.
- Viên nang mềm: Dạng viên dễ nuốt, hấp thu tốt.
- Bột pha dung dịch tiêm: Dạng bột đông khô, cần pha với nước cất trước khi tiêm.
Liều dùng và cách dùng alpha chymotrypsin tùy thuộc vào dạng bào chế và chỉ định của bác sĩ.
Alpha chymotrypsin tiêm bắp:
- Liều dùng:
- Hỗ trợ phẫu thuật đục thủy tinh thể: Rửa mắt với dung dịch pha loãng 1:5000 (1-2ml). Sau đó rửa lại bằng ít nhất 2ml dung dịch pha loãng chưa sử dụng sau 2-4 phút.
- Giảm tổn thương mô ở bệnh nhân bỏng: Kết hợp chymotrypsin và trypsin tỷ lệ 6:1, tổng liều 200.000 đơn vị USP, 4 lần/ngày, trong 10 ngày.
- Điều trị phù nề, làm loãng dịch tiết đường hô hấp: 5000 đơn vị USP, 1-3 lần/ngày.
- Cách dùng: Pha thuốc theo hướng dẫn, tiêm bắp sâu.
Alpha chymotrypsin đường uống:
- Liều dùng:
- Người lớn: 2 viên/lần x 3-4 lần/ngày (uống) hoặc 2 viên/lần x 2-3 lần/ngày (ngậm dưới lưỡi).
- Cách dùng: Uống với nước hoặc ngậm dưới lưỡi cho tan từ từ.
Lưu ý quan trọng:
- Không có đủ dữ liệu về liều dùng cho trẻ em. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cho trẻ em.
- Sử dụng thuốc đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý tăng, giảm liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng.
- Ngừng dùng thuốc và thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
- Không lạm dụng thuốc trong thời gian dài. Việc này không giúp bệnh tiến triển tốt hơn mà còn tăng nguy cơ tác dụng phụ.
3. Chống Chỉ Định của Alpha Chymotrypsin
Không sử dụng alpha chymotrypsin trong các trường hợp sau:
- Dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
- Bệnh nhân giảm alpha-1 antitrypsin. Đặc biệt thận trọng ở bệnh nhân COPD, khí phế thũng, hội chứng thận hư vì nhóm bệnh nhân này có nguy cơ giảm alpha-1 antitrypsin.
- Rối loạn đông máu di truyền như hemophilia (máu khó đông).
- Rối loạn đông máu, đang dùng thuốc kháng đông.
- Sắp phẫu thuật.
- Dị ứng với protein.
- Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.
- Loét dạ dày tá tràng.
4. Tác Dụng Không Mong Muốn Của Alpha Chymotrypsin
Mặc dù alpha chymotrypsin được coi là an toàn, nhưng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm:
- Tiêm bắp: Sưng, viêm, đau tại vị trí tiêm, phản ứng dị ứng nghiêm trọng (hiếm gặp).
- Hỗ trợ phẫu thuật đục thủy tinh thể: Phù giác mạc, tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào (không quá nặng).
- Đường uống:
- Phản ứng dị ứng: Khó thở, ngứa, sưng môi, sưng họng, mất ý thức (rất hiếm gặp).
- Rối loạn tiêu hóa: Rát lưỡi, đỏ lưỡi, đầy hơi, nặng bụng, táo bón, tiêu chảy, buồn nôn (hiếm gặp).
Khi gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, đặc biệt là các dấu hiệu dị ứng nghiêm trọng như khó thở, phát ban, sưng mặt, cổ họng, lưỡi, chóng mặt nghiêm trọng, cần ngừng thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế để được xử trí kịp thời.
5. Lưu Ý Quan Trọng Khi Sử Dụng Alpha Chymotrypsin
Để sử dụng alpha chymotrypsin an toàn và hiệu quả, cần lưu ý những điều sau:
- Thông báo cho bác sĩ về tiền sử dị ứng với alpha chymotrypsin hoặc bất kỳ dị ứng nào khác.
- Liệt kê tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm thuốc kê đơn, không kê đơn, thảo dược, thực phẩm chức năng.
- Không sử dụng thuốc nếu có tiền sử quá mẫn với alpha chymotrypsin.
- Thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ có thai, cho con bú hoặc dự định có thai. Tham khảo ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.
- Nếu quên liều, uống bổ sung càng sớm càng tốt. Nếu gần đến giờ uống liều tiếp theo, bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch trình dùng thuốc bình thường. Không uống gấp đôi liều để bù liều đã quên.
- Sử dụng quá liều alpha chymotrypsin có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như buồn nôn, nôn, đau bụng, khó thở, ngất xỉu. Cần đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí.
6. Tương Tác Thuốc Của Alpha Chymotrypsin
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi hiệu quả điều trị hoặc gia tăng tác dụng phụ của alpha chymotrypsin. Hãy thông báo cho bác sĩ tất cả các loại thuốc bạn đang dùng.
Chưa có nhiều thông tin về tương tác thuốc của alpha chymotrypsin. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, không tự ý bắt đầu, ngừng hoặc thay đổi liều lượng của bất kỳ loại thuốc nào khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
7. Bảo Quản Thuốc Alpha Chymotrypsin Đúng Cách
- Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng trực tiếp và nơi ẩm ướt.
- Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì sản phẩm.
- Để thuốc xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
- Không sử dụng thuốc đã quá hạn sử dụng hoặc có dấu hiệu hư hỏng.
- Tiêu hủy thuốc đúng quy trình, không vứt thuốc vào môi trường hoặc toilet trừ khi có hướng dẫn. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty môi trường để biết cách tiêu hủy thuốc an toàn.
Tài liệu tham khảo:
- Hướng dẫn sử dụng của Alpha Choay (Alpha chymotrypsin 21 microkatals)
- Hướng dẫn sử dụng của Vintrypsine (Alpha chymotrypsin 5000 IU)
Để đặt lịch khám tại bệnh viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
