AI Art, hay Nghệ thuật AI, là hoạt động sáng tạo nghệ thuật bằng cách sử dụng Trí tuệ thông minh nhân tạo. Nghệ thuật AI có thể vận dụng cho nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau, từ viết lách, âm nhạc, cho đến hội họa, thiết kế.
AI là viết tắt cho cụm từ Artificial Intelligence hay Trí tuệ nhân tạo. Có thể hiểu đây chính là trí tuệ của máy tính hay công nghệ. Loại hình này được xây dựng bằng cách sử dụng các hệ thống máy tính để thu thập dữ liệu. Đồng thời chúng còn được con người hướng dẫn để học cách phân tích và xử lý dữ liệu nhằm đưa ra một đáp án, kết quả cụ thể đáp ứng nhu cầu của con người. Từ việc trả lời một câu hỏi đơn giản cho đến tạo ra cả một sản phẩm hoàn chỉnh. AI ngày nay đã có thể thực hiện rất nhiều yêu cầu khó mà thậm chí bản thân con người không thể làm được.
Tuy nhiên cần phân biệt khái niệm AI Art và Digital Art. Có thể nói AI Art là hoạt động sáng tạo hoàn toàn do công nghệ tạo ra, từ việc vận dụng cho đến tư duy. Những người sử dụng AI Art không cần có kiến thức, năng khiếu nghệ thuật cũng có thể sử dụng. Họ chỉ cần gõ những từ khóa cụ thể cho máy tính. Sau đó họ chờ AI phân tích rồi đưa ra sản phẩm là xong.
Trong khi đó Digital Art là sáng tạo sử dụng công nghệ kỹ thuật số. Trong đó công nghệ chỉ đóng vai trò là công cụ. Giống như bút và giấy trong vẽ truyền thống vậy. Các họa sĩ vẫn là người sáng tạo chính, họ dùng tư duy sáng tạo, thẩm mỹ và kỹ năng vẽ tay của mình để tạo ra các sản phẩm vẽ trên máy tính. Hai khái niệm này hoàn toàn khác nhau, trực tiếp phản ánh vai trò và thậm chí trình độ của người sáng tạo.
Lịch sử ra đời của AI Art khá ấn tượng. Năm 1973, AI Art có màn “debut” đầu tiên qua sự ra đời của chương trình sáng tạo nghệ thuật AI mang tên AARON. Chương trình được phát minh bởi nhà khoa học máy tính kiêm nghệ sĩ Harold Cohen. Năm 2014, phát minh GANs (Generative Adversarial Networks) ra đời, giúp máy tính tự tạo ra các dữ liệu mới dưới dạng hình ảnh, âm thanh, chữ viết. GANs thậm chí còn sở hữu một chức năng đánh giá nhằm xác định dữ liệu được sáng tạo đó là nguyên bản hay chỉ là sao chép.
Năm 2021, phần mềm DALL-E ra đời, được giới thiệu bởi Open AI (thương hiệu sáng tạo ra ChatGPT ngày nay). Đây là phần mềm đầu tiên cho phép người dùng tạo ra các hình ảnh mới thông qua yêu cầu bằng từ khóa, chữ viết nhập trên phần mềm. Từ năm 2022, những phần mềm nghệ thuật AI lần lượt ra đời. Nổi tiếng trong số đó là Midjourey với bức tranh nổi tiếng từng gây tranh cãi Théâtre D’opéra Spatial. Bức tranh này đã chiến thắng trong một cuộc thi sáng tạo nghệ thuật nổi tiếng. Từ đó mở ra cuộc cạnh tranh chính thức của các “họa sĩ AI” với thế giới loài người.
Để hiểu cách AI Art tạo ra một tác phẩm nghệ thuật, trước tiên chúng ta nên tìm hiểu một số khái niệm quan trọng thuộc lĩnh vực này như Machine Learning (Máy học), Latent Space (Không gian ẩn), Neural Network (Mạng nơ-ron).
Cách AI Art sáng tạo nghệ thuật có thể được hình dung qua ví dụ sau. Chúng ta cần AI tạo ra một bức tranh về một thần lùn trong vườn màu hồng. Các từ khóa gồm: Thần lùn (Gnome), Vườn (Garden), Màu hồng (Pink). Các bước xử lý của AI sẽ như sau: thu thập dữ liệu liên quan đến những từ khóa trên; vận dụng Neural Network để tìm ra mối liên hệ giữa chúng; chắt lọc và hệ thống dữ liệu trong không gian Latent Space; lắp ghép các tập dữ liệu còn lại để tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh và đúng với yêu cầu nhất (Diffusion).
Chúng ta không thể phủ nhận sự ra đời và tác động của AI trong ngành sáng tạo được nữa. AI Art chắc chắn sẽ còn mang đến nhiều thay đổi với người làm sáng tạo cũng như nghệ thuật. Một cách đối diện đang được khuyến khích là hãy tìm hiểu thêm về AI Art và chủ động cho bản thân. Thay vì coi đó như một kẻ thù, bạn có thể học cách để điều khiển AI cho những mục đích cá nhân. Biết đâu đó AI có thể trở thành một công cụ giúp bạn phát triển xa hơn trên con đường sự nghiệp?
