Distraction Là Gì? Trong y học, distraction (kéo giãn) là một kỹ thuật được sử dụng để kéo dài xương hoặc các mô khác. Bài viết này sẽ tập trung vào distraction osteogenesis, một kỹ thuật phẫu thuật chỉnh hình sử dụng lực kéo giãn để kích thích tạo xương mới, thường được áp dụng trong điều trị các dị tật xương hàm mặt.
Distraction osteogenesis được mô tả lần đầu vào năm 1905 nhưng chỉ được chấp nhận rộng rãi sau khi Gavril Ilizarov xác định các yếu tố sinh lý và cơ học chi phối sự tái tạo xương thành công. Kỹ thuật này thường được sử dụng để điều chỉnh các dị tật nặng và hội chứng ở cả hàm trên và hàm dưới, và cũng có thể được sử dụng ở trẻ em ở độ tuổi trước đây không thể điều trị.
Distraction Osteogenesis: Nguyên lý và kỹ thuật
Nguyên lý cơ bản của distraction osteogenesis:
Kỹ thuật này bao gồm việc gãy xương biến hình bằng phẫu thuật, đặt thiết bị kéo giãn, nghỉ 5-7 ngày, và sau đó tách dần các đoạn xương với tốc độ 1 mm mỗi ngày. Tiếp theo là giai đoạn củng cố xương từ 8-12 tuần. Quá trình này cho phép bác sĩ phẫu thuật kéo dài và định hình lại xương bị biến dạng.
Phân loại Distraction Osteogenesis:
- Dựa trên vị trí đặt lực: Physeal Distraction (kéo giãn sụn) và Callotasis (kéo giãn mô sẹo).
- Dựa trên thiết bị kéo giãn: Ngoại lai, Dưới da và Nội soi.
Sinh học của Distraction Osteogenesis:
Sự hình thành xương trong distraction osteogenesis diễn ra thông qua quá trình cốt hóa màng, trong đó các tế bào trung mô nguyên thủy được tuyển dụng và biệt hóa thành tế bào xương. Quá trình này chịu ảnh hưởng bởi lực kéo giãn cơ học, kích thích sự hình thành mạch máu và sản xuất collagen loại I. Các yếu tố tăng trưởng như BMP, IGF và TGF cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
Vai trò của Mechanotransduction:
Mechanotransduction là cơ chế tế bào quan trọng cho phép xương thích nghi với tải trọng cơ học. Các tế bào xương cảm nhận tín hiệu lực vật lý, chuyển đổi chúng thành tín hiệu sinh hóa, và điều chỉnh hoạt động của tế bào tạo xương và tế bào hủy xương. Quá trình này bao gồm các bước: ghép nối cơ học, ghép nối sinh hóa, truyền tín hiệu và phản ứng của tế bào hiệu ứng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến Distraction Osteogenesis:
Thành công của distraction osteogenesis phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Giải phẫu xương
- Hướng và lượng lực kéo giãn
- Khả năng tái tạo của mô
- Tuổi của bệnh nhân
- Tình trạng mô cứng và mô mềm
Quy trình Distraction Osteogenesis
Quy trình distraction osteogenesis bao gồm các giai đoạn sau:
- Phẫu thuật cắt xương (Osteotomy): Tách xương thành các đoạn.
- Giai đoạn tiềm ẩn (Latency period): Cho phép hình thành cục máu đông và mô hạt (5-7 ngày).
- Giai đoạn kéo giãn (Distraction phase): Kéo giãn dần các đoạn xương (1mm/ngày).
- Giai đoạn ổn định/củng cố (Stabilization/consolidation period): Cố định xương ở vị trí mới (8-12 tuần).
Ưu điểm và Nhược điểm của Distraction Osteogenesis
Ưu điểm:
- Không cần ghép xương
- Nguy cơ nhiễm trùng thấp
- Mô mềm được kéo giãn cùng với xương, giúp ổn định xương mới
- Kết quả có thể tái tạo
- Thủ thuật phẫu thuật đơn giản
Nhược điểm:
- Cần phẫu thuật lần hai để loại bỏ thiết bị
- Có thể để lại sẹo
- Khó áp dụng cho các mảnh xương nhỏ
- Phạm vi vận động bị hạn chế
Kết luận
Distraction osteogenesis là một kỹ thuật hiệu quả trong điều trị các dị tật xương hàm mặt. Kỹ thuật này cho phép kéo dài và định hình lại xương mà không cần ghép xương, đồng thời kích thích sự phát triển của mô mềm, giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát. Tuy nhiên, kỹ thuật này cũng có những nhược điểm và biến chứng cần được cân nhắc. Việc hiểu rõ về distraction là gì, đặc biệt là distraction osteogenesis, sẽ giúp bệnh nhân và người nhà đưa ra quyết định điều trị phù hợp.
