Ngày đáo hạn phái sinh là một khái niệm quan trọng mà nhà đầu tư cần nắm vững khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Hiểu rõ ngày đáo hạn giúp nhà đầu tư chủ động quản lý vị thế, tối ưu hóa lợi nhuận và hạn chế rủi ro khi đầu tư vào hợp đồng tương lai.
Vậy, ngày đáo hạn phái sinh chính xác là gì? Đây là ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng phái sinh hiện tại. Vào ngày này, các hợp đồng của tháng hiện tại sẽ được tự động tất toán bằng tiền mặt, và vị thế của nhà đầu tư sẽ được chuyển sang các hợp đồng của tháng kế tiếp nếu họ muốn tiếp tục giao dịch. Nói cách khác, đáo hạn phái sinh đánh dấu thời điểm kết thúc vòng đời của một hợp đồng phái sinh cụ thể.
Tại thị trường phái sinh Việt Nam, ngày đáo hạn được quy định rõ ràng và diễn ra định kỳ. Theo đó, ngày đáo hạn phái sinh là ngày thứ Năm thứ ba của tháng đáo hạn. Nếu ngày thứ Năm này trùng với ngày nghỉ lễ, thì ngày giao dịch liền trước đó sẽ được chọn làm ngày đáo hạn. Sau ngày đáo hạn, việc thanh toán sẽ được thực hiện vào ngày làm việc tiếp theo. Số tiền lãi hoặc lỗ phát sinh từ việc tất toán hợp đồng sẽ được ghi nhận vào tài khoản giao dịch của nhà đầu tư, phản ánh kết quả đầu tư phái sinh trong kỳ hạn hợp đồng vừa qua. Các tháng đáo hạn được niêm yết trên thị trường bao gồm tháng hiện tại, tháng kế tiếp và hai tháng cuối quý gần nhất, tạo ra sự đa dạng lựa chọn cho nhà đầu tư theo chiến lược giao dịch và kỳ vọng thị trường.
Ví dụ cụ thể về lịch đáo hạn phái sinh trong quý 2 năm 2022 trên thị trường chứng khoán Việt Nam:
-
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 4/2022 (mã VN30F2204): Ngày giao dịch đầu tiên là 18/02/2022, ngày đáo hạn phái sinh là 21/04/2022 (thứ Năm thứ ba của tháng 4), và ngày thanh toán cuối cùng là 22/04/2022.
-
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 5/2022 (mã VN30F2205): Ngày giao dịch đầu tiên là 18/03/2022, ngày đáo hạn là 19/05/2022, và ngày thanh toán cuối cùng là 20/05/2022.
-
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 6/2022 (mã VN30F2206): Ngày giao dịch đầu tiên là 22/10/2021, ngày đáo hạn là 16/06/2022, và ngày thanh toán cuối cùng là 17/06/2022.
Thông thường, thị trường phái sinh ít biến động trong giai đoạn đầu của hợp đồng. Tuy nhiên, khi càng gần đến ngày đáo hạn phái sinh, đặc biệt là khoảng hai ngày trước đáo hạn, thị trường trở nên sôi động hơn đáng kể. Điều này xuất phát từ việc nhà đầu tư đồng loạt thực hiện các hoạt động đóng vị thế để hiện thực hóa lợi nhuận hoặc cắt lỗ trước khi hợp đồng đáo hạn. Việc nắm rõ lịch đáo hạn phái sinh là vô cùng quan trọng để nhà đầu tư chủ động đưa ra quyết định giao dịch kịp thời và hiệu quả.
Nếu nhà đầu tư không chủ động đóng vị thế trước ngày đáo hạn hợp đồng phái sinh, họ sẽ mất quyền kiểm soát vị thế mua và không thể chủ động quyết định giá chốt lời hoặc cắt lỗ theo mong muốn. Hệ thống sẽ tự động tất toán hợp đồng theo giá đóng cửa của phiên đáo hạn.
Ví dụ, nếu nhà đầu tư đang nắm giữ vị thế mua 10 hợp đồng tương lai VN30F2206 với ngày đáo hạn là 16/06, để kết thúc hợp đồng này và có thể mở vị thế mới cho hợp đồng khác, nhà đầu tư cần thực hiện đóng vị thế trước hoặc trong ngày 16/06. Việc này giúp họ nhận được khoản lãi hoặc lỗ tương ứng với giao dịch của mình. Nếu không đóng vị thế, hợp đồng vẫn sẽ tự động đáo hạn nhưng nhà đầu tư sẽ không còn quyền chủ động giao dịch với vị thế đó nữa.
Để tiếp tục duy trì vị thế mua và tham gia giao dịch cho kỳ hạn tiếp theo, nhà đầu tư cần bán hợp đồng hiện tại để đóng vị thế, sau đó mua một hợp đồng mới của tháng kế tiếp (mở vị thế mua mới). Giá thanh toán cuối cùng của mỗi hợp đồng sẽ được xác định dựa trên giá đóng cửa (ATC) của chỉ số VN30 vào ngày đáo hạn, đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho tất cả nhà đầu tư tham gia thị trường phái sinh.
