Trong nhiều lĩnh vực và tình huống khác nhau, từ “encounter” thường xuyên xuất hiện và mang những ý nghĩa đa dạng. Vậy, Encounter Là Gì và tại sao nó lại quan trọng? Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm “encounter”, khám phá các khía cạnh khác nhau của nó, đặc biệt trong ngữ cảnh thể thao trí tuệ như cờ vua, đồng thời tối ưu hóa cho việc tìm kiếm thông tin bằng tiếng Việt.
Về cơ bản, “encounter” trong tiếng Anh mang nghĩa là sự chạm trán, cuộc gặp gỡ, hoặc đối đầu. Nó có thể đề cập đến một cuộc gặp gỡ bất ngờ, một cuộc chạm trán trong thể thao, hoặc một trải nghiệm nào đó. Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy xem xét “encounter” trong một số ngữ cảnh cụ thể.
Trong lĩnh vực thể thao, đặc biệt là cờ vua, “encounter” thường được dịch sang tiếng Việt là đối kháng trực tiếp. Đây là một thuật ngữ quan trọng khi xét đến các hệ số phụ dùng để xếp hạng vận động viên khi có nhiều người bằng điểm nhau. Hệ số đối kháng trực tiếp (Direct Encounter – DE) được sử dụng để đánh giá thành tích đối đầu trực tiếp giữa các kỳ thủ có cùng điểm số.
Bảng điểm giải vô địch cờ vua tiêu chuẩn quốc gia 2024, minh họa nhóm kỳ thủ đồng điểm và cách hệ số đối kháng trực tiếp được áp dụng.
Để hiểu rõ hơn về hệ số đối kháng trực tiếp, chúng ta cần xem xét quy định của Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE). Theo quy định trước ngày 1 tháng 9 năm 2023, hệ số Direct Encounter chỉ được áp dụng khi tất cả các kỳ thủ đồng điểm đã gặp nhau trong giải đấu. Nếu chỉ cần một cặp kỳ thủ trong nhóm chưa gặp nhau, hệ số này sẽ không được tính đến và phải chuyển sang hệ số phụ tiếp theo. Tuy nhiên, trong các giải đấu cờ vua hệ Thụy Sĩ với số lượng kỳ thủ lớn, việc tất cả các kỳ thủ đồng điểm gặp nhau là rất hiếm khi xảy ra.
Xuất phát từ tình hình này, FIDE đã thay đổi cách tính Direct Encounter, và từ ngày 1 tháng 4 năm 2024, quy định mới chính thức được áp dụng. Vậy, cách tính Direct Encounter mới theo FIDE Handbook C.07 (Điều 6) có gì khác biệt?
Cách Tính Direct Encounter Theo Quy Định Mới (2024)
6.1. Nếu một số hoặc tất cả các đấu thủ bằng điểm đã gặp nhau, tổng điểm từ những ván đối kháng này sẽ được sử dụng để tạo ra một bảng tính hạng riêng.
6.1.1. Các ván thắng hoặc thua do đối thủ vắng mặt mà không được quy định trước (ví dụ: BYE có điểm) sẽ không được tính. Tuy nhiên, nếu điều lệ giải đấu có quy định khác, các ván thắng thua do vắng mặt vẫn có thể được xem như ván đấu thông thường.
6.1.2. Nếu hai đấu thủ đã gặp nhau nhiều hơn một lần, điểm số được sử dụng trong bảng tính hạng riêng sẽ là điểm trung bình của những ván đấu này.
6.2. Nếu tất cả đấu thủ bằng điểm đã gặp nhau, bảng tính hạng riêng sẽ lặp lại việc áp dụng Điều 6 để xác định thứ hạng cho đến khi không còn sự bằng nhau nào nữa.
6.3. Trong các giải đấu hệ Thụy Sĩ, nếu các đấu thủ đồng điểm không gặp nhau ở tất cả các ván đấu, nhưng một trong số họ dẫn đầu hẳn trong bảng tính hạng riêng, bất kể kết quả của các ván đấu còn thiếu như thế nào, đấu thủ đó sẽ được xếp hạng đầu tiên trong nhóm đồng điểm. Sau khi xác định được người đầu tiên, quy trình tương tự sẽ được áp dụng cho người thứ hai, và cứ tiếp tục như vậy. Điều 6 sau đó sẽ được tiếp tục áp dụng cho tất cả các đấu thủ còn lại chưa được xếp hạng trong nhóm này.
Điều 6.3 là điểm mới quan trọng, cho phép hệ số Direct Encounter được áp dụng ngay cả khi không phải tất cả kỳ thủ đồng điểm đã gặp nhau. Điều này làm tăng tính ứng dụng của hệ số này trong các giải đấu cờ vua hiện đại.
Ví Dụ Minh Họa Cách Tính Direct Encounter
Để làm rõ cách tính Direct Encounter mới, chúng ta sẽ xem xét một số ví dụ cụ thể.
Ví Dụ 1: Direct Encounter Cơ Bản (6.2)
Giả sử có 5 kỳ thủ A, B, C, D, E đồng điểm. Kết quả đối đầu giữa họ được thể hiện trong bảng sau:
| A | B | C | D | E | Điểm | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| A | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | |
| B | 0 | 1 | 1 | 1 | 3 | |
| C | 0 | 0 | 1 | 1 | 2 | |
| D | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | |
| E | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Theo Điều 6.2, vì tất cả các kỳ thủ đồng điểm đã gặp nhau, chúng ta sẽ tạo một bảng điểm riêng và tính thứ hạng dựa trên điểm số đối kháng trực tiếp. Kết quả là: A xếp hạng nhất, sau đó đến B, C, D, và cuối cùng là E.
Ví Dụ 2: Áp Dụng Direct Encounter Trong Giải Đấu Thực Tế
Bảng xếp hạng trích từ giải vô địch cờ vua tiêu chuẩn quốc gia 2024, nhóm kỳ thủ đồng 7.5 điểm được xét hệ số đối kháng trực tiếp.
Trong ví dụ này, ba kỳ thủ Bình Gia Huy, Nguyễn Đức Hòa và Trần Tuấn Minh cùng đạt 7.5 điểm và đã gặp nhau. Bảng điểm đối kháng trực tiếp của họ như sau:
| Bình Gia Huy | Nguyễn Đức Hòa | Trần Tuấn Minh | Điểm DE | |
|---|---|---|---|---|
| Bình Gia Huy | 1 | 1 | 2 | |
| Nguyễn Đức Hòa | 0 | 1 | 1 | |
| Trần Tuấn Minh | 0 | 0 | 0 |
Dựa trên bảng này, Bình Gia Huy có điểm đối kháng trực tiếp cao nhất (2 điểm), nên xếp hạng nhất. Nguyễn Đức Hòa xếp hạng nhì (1 điểm), và Trần Tuấn Minh xếp hạng ba (0 điểm).
Ví Dụ 3: Direct Encounter Theo 6.3 (Không Gặp Nhau Đầy Đủ)
Bảng xếp hạng trích từ giải vô địch cờ vua siêu chớp quốc gia 2024, nhóm kỳ thủ đồng điểm được xét hệ số đối kháng trực tiếp theo điều 6.3.
Trong ví dụ này, Nguyễn Ngọc Trường Sơn, Nguyễn Đức Hòa và Hoàng Sơn cùng điểm. Tuy nhiên, Đức Hòa và Hoàng Sơn chưa gặp nhau. Theo quy định mới, ta vẫn có thể áp dụng Direct Encounter. Trường Sơn thắng cả Đức Hòa và Hoàng Sơn, đạt 2 điểm đối kháng trực tiếp. Đức Hòa và Hoàng Sơn không có điểm nào từ các ván đối đầu trong nhóm này.
Theo Điều 6.3, Trường Sơn dẫn đầu tuyệt đối trong nhóm (2 điểm so với 0 điểm của hai người còn lại), nên được xếp hạng trên. Đức Hòa và Hoàng Sơn sẽ được xét tiếp bằng hệ số phụ khác.
Để dễ hình dung hơn, một đề xuất từ Trọng tài quốc tế Mario Held là gán 1 điểm cho tất cả các ô trống trong bảng điểm con. Khi đó, bảng điểm con ví dụ 3 sẽ trở thành:
Bảng điểm đối kháng trực tiếp ví dụ 3 sau khi gán điểm theo đề xuất của IA Mario Held.
Ngay cả khi gán điểm như vậy, Trường Sơn vẫn dẫn đầu tuyệt đối, do đó được xếp hạng trên.
Ví Dụ 4, 5, 6: Các Tình Huống Phức Tạp Hơn
Các ví dụ 4, 5, 6 trong bài viết gốc tiếp tục minh họa các tình huống phức tạp hơn khi áp dụng Điều 6.3, bao gồm cả trường hợp không có kỳ thủ nào dẫn đầu tuyệt đối sau khi gán điểm, hoặc các trường hợp cần xét tiếp các nhóm kỳ thủ còn lại sau khi đã xác định được thứ hạng cho một số người.
Bảng điểm đối kháng trực tiếp ví dụ 4 từ giải vô địch cờ vua nhanh đồng đội quốc gia 2024.
Bảng điểm đối kháng trực tiếp ví dụ 5 từ giải vô địch trẻ cờ vua nhanh quốc gia 2024 – U6 nữ.
Bảng điểm đối kháng trực tiếp ví dụ 6 từ giải vô địch cờ tướng quốc gia 2024 – cờ chớp nữ.
Những ví dụ này cho thấy rằng việc áp dụng Direct Encounter theo quy định mới đòi hỏi sự cẩn trọng và hiểu rõ các điều khoản. Tuy nhiên, nó giúp hệ số này trở nên hữu dụng hơn trong việc xếp hạng các kỳ thủ, đặc biệt trong các giải đấu lớn.
Ứng Dụng Direct Encounter Trong Phần Mềm Swiss-Manager
Phần mềm Swiss-Manager, một công cụ phổ biến để quản lý các giải đấu cờ vua hệ Thụy Sĩ, đã cập nhật để hỗ trợ cách tính Direct Encounter mới. Để sử dụng Direct Encounter trong Swiss-Manager, bạn cần:
- Cập nhật phiên bản Swiss-Manager mới nhất: Phiên bản cập nhật từ tháng 6/2024 trở đi sẽ bao gồm các hệ số phụ mới nhất và sửa lỗi.
- Chọn hệ số phụ Direct Encounter: Trong phần hệ số phụ của Swiss-Manager, có hai lựa chọn Direct Encounter:
- Direct Encounter (the results of the players in the same point group) [11]: Đây là hệ số Direct Encounter theo cách tính cũ.
- Direct Encounter (DE) [81]: Đây là hệ số Direct Encounter theo cách tính mới (2024).
Hình ảnh giao diện Swiss-Manager minh họa lựa chọn hệ số phụ Direct Encounter theo cách tính cũ.
Hình ảnh giao diện Swiss-Manager minh họa lựa chọn hệ số phụ Direct Encounter theo cách tính mới (DE).
Tùy thuộc vào điều lệ giải đấu, bạn có thể chọn một trong hai hệ số này. Nên tránh chọn cả hai cùng lúc hoặc nếu chọn cả hai thì nên xếp cách xa nhau trong danh sách hệ số phụ.
Kết luận:
Bài viết đã giải thích chi tiết về encounter là gì, đặc biệt tập trung vào hệ số đối kháng trực tiếp (Direct Encounter) trong cờ vua. Quy định mới về Direct Encounter từ FIDE (2024) đã làm cho hệ số này trở nên linh hoạt và hữu dụng hơn trong việc xếp hạng các kỳ thủ đồng điểm. Việc hiểu rõ cách tính và ứng dụng Direct Encounter là rất quan trọng đối với các nhà tổ chức giải đấu, trọng tài và cả các kỳ thủ cờ vua. Hy vọng bài viết này đã cung cấp thông tin hữu ích và giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm “encounter” trong ngữ cảnh cờ vua và rộng hơn.
