Trong lịch sử Việt Nam, Hai Bà Trưng được biết đến như những nữ anh hùng dân tộc đầu tiên, lãnh đạo cuộc khởi nghĩa lẫy lừng đánh đuổi quân Đông Hán. Tuy nhiên, ít ai biết rõ về tên thật sự của hai vị nữ vương này. Vậy, Hai Bà Trưng Tên Thật Là Gì? Bài viết này sẽ đi sâu vào các nguồn sử liệu và nghiên cứu để làm sáng tỏ vấn đề này, đồng thời khám phá những khía cạnh thú vị xoay quanh danh xưng của Hai Bà.
Theo Đại Việt Sử Lược, bộ sử cổ nhất Việt Nam, Hai Bà Trưng vốn là chị em sinh đôi, sinh vào ngày mùng một tháng tám năm Giáp Tuất (năm 14 sau Công nguyên). Chị tên là Trưng Trắc, em tên là Trưng Nhị. Đây là thông tin phổ biến và được nhiều người biết đến.
Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu lịch sử lại đưa ra những giả thuyết khác về tên thật của Hai Bà. Một trong số đó liên quan đến nguồn gốc từ “Trưng” và phong tục đặt tên thời bấy giờ.
PGS.TS Phạm Quốc Sử, nguyên giảng viên khoa Lịch sử, trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cho rằng vào thế kỷ I sau Công nguyên, người Việt có thể chưa có họ theo cách hiểu hiện đại. Thay vào đó, tên gọi có thể liên quan đến dòng dõi hoặc đặc điểm nào đó. Ông Sử phân tích: “Năm 40 đầu thế kỷ nước ta chưa đặt họ mà con cái theo dòng mẹ – dòng ngoại. Mới chỉ có thể xác định Hai Bà Trưng theo dòng vua Hùng”.
Lúc bấy giờ, chế độ mẫu hệ còn ảnh hưởng lớn, việc xác định dòng dõi theo bên ngoại là phổ biến. Do đó, có ý kiến cho rằng Hai Bà Trưng có thể được xem là thuộc dòng dõi Hùng Vương.
Một giả thuyết thú vị khác liên quan đến tên gọi “Trưng” xuất phát từ tiếng Việt cổ. Theo đó, từ “Trưng” có thể bắt nguồn từ “trứng”. Trong cuốn “Danh tướng Việt Nam”, các tác giả đưa ra nhận định rằng tên thật của hai bà có thể là Trứng Chắc và Trứng Nhì, chỉ thứ tự và phẩm chất của trứng tằm, một sản phẩm quan trọng trong nghề dệt lụa truyền thống thời bấy giờ. Khi phiên âm sang tiếng Hán, tên gọi này được đọc thành Trưng Trắc và Trưng Nhị.
GS Nguyễn Khắc Thuần cũng đồng tình với quan điểm cho rằng người Việt thời Hai Bà Trưng có thể chưa có họ. Ông cho rằng tên gọi của Hai Bà có liên quan đến nghề dệt lụa, tương tự như cách đặt tên các vua Trần theo tên các loài cá, xuất phát từ nghề chài lưới của dòng họ. “Kén chắc”, “kén nhì”, “trứng chắc”, “trứng nhì” là những từ ngữ quen thuộc trong nghề nuôi tằm, dệt lụa.
Về mẹ của Hai Bà Trưng, bà Man Thiện, theo một số nghiên cứu, “Man Thiện” có thể chỉ là một danh xưng mang ý nghĩa “người Man tốt” do người Hán gọi. Tên Trần Thị Đoan được cho là tên thần phả đặt sau này vào khoảng thế kỷ 17-18.
Như vậy, câu hỏi Hai Bà Trưng tên thật là gì vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa có câu trả lời cuối cùng. Tuy nhiên, qua các nguồn sử liệu và phân tích của các nhà nghiên cứu, chúng ta có thể thấy:
- Theo Đại Việt Sử Lược, tên Hai Bà là Trưng Trắc và Trưng Nhị.
- Có giả thuyết cho rằng “Trưng” có thể bắt nguồn từ “trứng” và tên thật có thể là Trứng Chắc, Trứng Nhì.
- Thời kỳ Hai Bà Trưng, người Việt có thể chưa có họ hoặc cách đặt tên khác với hiện tại. Tên gọi có thể liên quan đến dòng dõi, nghề nghiệp hoặc đặc điểm nào đó.
Dù tên thật của Hai Bà Trưng là gì, điều quan trọng nhất là công lao và tinh thần bất khuất của hai vị nữ anh hùng đã đi vào lịch sử dân tộc, trở thành biểu tượng cho ý chí độc lập và sức mạnh của phụ nữ Việt Nam.
