Bệnh đa xơ cứng là bệnh thần kinh mãn tính ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, bao gồm não bộ, tủy sống và dây thần kinh thị giác. Bệnh gây ra bởi rối loạn tự miễn, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh trong hệ thần kinh trung ương. Gần một triệu người Mỹ và hơn 2.3 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với bệnh đa xơ cứng. Bệnh có thể khởi phát ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường gặp nhất ở độ tuổi từ 20 đến 50. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp ba lần so với nam giới. Bệnh cũng phổ biến hơn ở những vùng có khí hậu ôn hòa và ở những người gốc Bắc Âu.
Bệnh đa xơ cứng không lây nhiễm và không di truyền trực tiếp, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở một số người. Biểu hiện bệnh rất đa dạng, từ loại triệu chứng đến mức độ nghiêm trọng và tiến triển của bệnh. Mỗi bệnh nhân có thể có những triệu chứng khác nhau và biểu hiện ở cùng một bệnh nhân cũng có thể thay đổi theo thời gian.
Khi mắc bệnh đa xơ cứng, hệ miễn dịch gây viêm, làm tổn thương myelin – mô có vai trò cách điện cho các dây thần kinh trong não và tủy sống. Bệnh cũng làm tổn thương các dây thần kinh cũng như các tế bào tạo ra myelin. Việc gây tổn thương myelin hoặc dây thần kinh sẽ làm thay đổi các xung thần kinh – phần mà cơ thể và não bộ sử dụng để truyền đạt thông tin.
Tổn thương này gây ra mô sẹo, và đó là lý do căn bệnh được đặt tên là đa xơ cứng – nhiều vùng sẹo hay đa xơ cứng. Tùy thuộc vào vị trí viêm, những tắc nghẽn này có thể gây ra một số triệu chứng mắc bệnh đa xơ cứng, bao gồm mờ mắt, mất thăng bằng, phối hợp kém, nói lắp, run, tê bì và cực kỳ mệt mỏi.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh đa xơ cứng bao gồm mệt mỏi, các vấn đề về thị lực như mờ mắt, nhìn đôi hoặc giảm thị lực, suy nhược, co cứng cơ, khó khăn trong vận động, cảm giác tê bì, ngứa ran và nhạy cảm với nóng hoặc lạnh, đau và ngứa, chóng mặt, các vấn đề về đại và tiểu tiện, vấn đề về tình dục và thay đổi nhận thức.
Hiện không có xét nghiệm đơn lẻ nào có thể xác định rõ ràng bệnh đa xơ cứng. Chẩn đoán bệnh đa xơ cứng bao gồm việc xem xét kỹ lưỡng bệnh sử, thăm khám thần kinh và các xét nghiệm như xét nghiệm máu, phân tích chất dịch tủy sống và chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI hỗ trợ chẩn đoán bằng cách chụp ảnh não bộ hoặc tủy sống để hiển thị các khu vực bị viêm và có sẹo điển hình của bệnh đa xơ cứng.
Mặc dù chưa xác định được cách điều trị bệnh đa xơ cứng, nhưng đây không phải là bệnh gây tử vong và những người được chẩn đoán mắc bệnh đa xơ cứng có tuổi thọ tương đương với những người bình thường. Việc kiểm soát bệnh là rất quan trọng, bao gồm việc kiểm soát các đợt tái phát, các triệu chứng, liệu pháp y tế, vật lý trị liệu, thuốc thay thế và các phương pháp điều trị khác.
Có bốn loại đa xơ cứng chính: Hội chứng lâm sàng riêng biệt (CIS), bệnh đa xơ cứng tái phát – thuyên giảm (RRMS), bệnh đa xơ cứng tiến triển sơ cấp (PPMS) và bệnh đa xơ cứng tiến triển thứ cấp (SPMS). Mỗi loại có triệu chứng và diễn biến khác nhau.
Phương pháp điều trị bệnh đa xơ cứng chủ yếu tập trung vào việc làm thuyên giảm hoặc dừng tái phát các đợt bệnh, giúp làm thuyên giảm các triệu chứng, kéo dài thời gian thuyên giảm để hạn chế các cơn bùng phát có thể xảy ra, thay đổi diễn biến của bệnh để làm chậm quá trình tiến triển và cung cấp các loại thuốc làm giảm các triệu chứng. Nghiên cứu lâm sàng cho thấy các loại thuốc có thể có tác động mạnh nhất nếu chúng được dùng ngay sau khi chẩn đoán mắc bệnh.
FDA đã phê duyệt nhiều loại thuốc đã được chứng minh trong các thử nghiệm lâm sàng có khả năng làm giảm số lần tái phát, làm chậm tiến triển của tình trạng khuyết tật và hạn chế diễn tiến của bệnh. Ngoài ra, các loại thuốc khác có thể được kê đơn để giúp cải thiện thời gian phục hồi sau khi tái phát và điều trị các triệu chứng mãn tính của bệnh đa xơ cứng. Bên cạnh việc dùng thuốc, các phương pháp khác như vật lý trị liệu, luyện tập tăng cường sức khỏe, thuốc bổ sung và thay thế cũng được sử dụng để kiểm soát triệu chứng.
Khoảng 50% số người mắc bệnh đa xơ cứng sẽ gặp một số vấn đề về nhận thức, bao gồm khả năng suy nghĩ, lập luận, tập trung hoặc ghi nhớ chậm. Điều quan trọng cần nhớ là với người mắc bệnh đa xơ cứng, những thay đổi về nhận thức – bất kể có nghiêm trọng hay không – đều có khả năng gây ảnh hưởng như những thay đổi về thể chất.
Suy giảm nhận thức ở bệnh đa xơ cứng khác với suy giảm trí tuệ ở bệnh Alzheimer. Những người sống chung với bệnh đa xơ cứng hiếm khi gặp tình trạng suy giảm nhận thức nghiêm trọng. Thảo luận về tình trạng suy giảm nhận thức với bác sĩ để tìm ra nguyên nhân hoặc yếu tố thúc đẩy và có phương pháp hỗ trợ phù hợp. Có nhiều nguồn lực hỗ trợ cho người bệnh đa xơ cứng và người thân của họ, bao gồm các nhóm hỗ trợ, dịch vụ tư vấn và các tổ chức chuyên về bệnh đa xơ cứng.
