Gaslighting là một hình thức thao túng tâm lý tinh vi, trong đó một người khiến người khác nghi ngờ về nhận thức, trí nhớ và sự tỉnh táo của chính mình. Thuật ngữ này bắt nguồn từ vở kịch “Đèn gas” năm 1938, kể về một người chồng thao túng vợ mình đến mức cô tin rằng mình đang phát điên. Trong vở kịch, người chồng liên tục làm mờ đèn gas rồi phủ nhận việc mình đã làm, khiến người vợ nghi ngờ về nhận thức của bản thân.
Kể từ đó, thuật ngữ “gaslighting” được các nhà tâm lý học, tội phạm học và luật sư sử dụng để chỉ một dạng thao túng có hại. Được thúc đẩy bởi mong muốn kiểm soát người khác, kẻ gaslighting sẽ xói mòn sự tự tin của nạn nhân bằng cách khiến họ liên tục nghi ngờ về trí nhớ, sự tỉnh táo, trí thông minh và giá trị bản thân.
Alt: Một cảnh trong vở kịch “Gas Light” mô tả người chồng đang thao túng vợ mình.
Họ thậm chí có thể thực hiện các hành vi như di chuyển đồ vật trong nhà và sau đó phủ nhận đã làm như vậy để nuôi dưỡng chứng hoang tưởng và sự nghi ngờ bản thân của nạn nhân. Gaslighting không chỉ đơn thuần là sự ngu ngốc, vụng về hoặc giao tiếp kém. Nó là một chiến lược có ý thức, đôi khi được học hỏi và sử dụng để kiểm soát và làm suy yếu người khác.
Alt: Hình ảnh minh họa bàn tay đang điều khiển một con rối, tượng trưng cho sự thao túng tâm lý trong gaslighting.
Gaslighting vượt xa việc không thể chấp nhận quan điểm khác với quan điểm của bản thân. Đó là một nỗ lực có chủ đích nhằm thống trị người khác và trốn tránh trách nhiệm về hành vi sai trái bằng cách tấn công cá nhân nạn nhân. Gaslighting là một hình thức bạo hành tâm lý nghiêm trọng có thể gây ra những hậu quả tàn phá đối với sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của nạn nhân.
